چکیده
محمد قطب برادر کوچکتر نویسنده و مفسر فقید مصری، سید قطب، که متأثر از مکتب فکری اوست، ملغمهای از اندیشههای ارتدوکس اسلامی (راستکیشی و سلفیگری غیرتکفیری) و اعتزال نوین است که درصدد بازیافت شکوه و تمدن بزرگ اسلامی است. با توجه به تأثیر اندیشههای نوین جهان غرب و تأثر دیالکتیکی جهان اسلام از آن، وی همت خود را معطوف به تبیین مفاهیم دینی، فرهنگی، سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و ... به سبک نوین با دستمایه اسلامی و دفاع از هجمههای سکولاریسم (علمانیت) لجامگسیخته و مهار عوارض ناشی از گسترش
تاریخ کلام شیعه
چکیده
در منابع دورهٔ اسلامی، بارها داستانهای اساطیری متعلق به ایران باستان با داستانهای سامی و یهودی آمیخته شده است. در این فرآیند، بسیاری از شخصیتهای اساطیری و ملی ایران با شخصیتهای مذکور در قرآن کریم و تورات پیوند یافته یا تطبیق داده شده است. از جمله اشخاصی که در این منابع با برخی انبیای بنیاسرائیل پیوند داده شده، زردشت، پیامبر باستانی ایران، است که بارها او را با ابراهیم، ارمیا و عُزَیز مرتبط دانستهاند یا با آنها تطبیق دادهاند. هدف این مقاله بررسی این روایتها، چگونگی و چرایی
چکیده
سعید حوی از سلفیان سوری است که گرایشهای صوفیانه دارد. او عضو اخوانالمسلمین و یکی از رهبران آن در سطح ملی و بینالمللی است. حوی در مدرسهای سلفی آموزش دید؛ اما معلم او مرشدی از صوفیان بود. محیط آشوبناک خاورمیانه، بهویژه سوریه، فلسطین و مصر، او را بهشدت متأثر ساخت. وی برای برونرفت از این وضعیت اسفبار، پروژه خود را تصوف سلفی قرار داد. هدف او جمع میان تصوف و سلفیگری و ایجاد هماهنگی میان دو گرایش ناهمگون و بهرهگیری از ظرفیتهای تصوف در خدمت به سلفیه بود. دشواریهای فراوانی پیش پای او
چکیده
شهر کوفه در دوران عمر و برای اسکان سپاهیان اسلام بنا نهاده شد. مکان بناگذاری آن در شش کیلومتری شهر باستانی «حیره» بود. اولین پایههای تشیّع در کوفه با امارت عمّار یاسر در آنجا ریخته شده و با انتخاب این شهر به مرکزیت خلافت اسلامی توسط امام علی تثبیت گردید. ایرانیان، که از همان آغاز، بخش قابل توجهی از جمعیت این شهر را تشکیل میدادند، تحت تأثیر برخی عوامل، از قبیل سیاستهای عربگرایانة عمر و عثمان، عدالت و برابری که در دوران خلافت علی در کوفه مشاهده کرده بودند و جنبشهای شیعی که در این شهر
چکیده
در طول تاریخ 3400 ساله یهودیان از زمان حضرت موسیj به بعد، اعتقاد به معاد و مفاهیم مرتبط با آن در خصوص آخرالزمان تحولات بسیاری داشته است. تا قبل از دوران اسارت بابلی، آموزه درخور توجهی درباره اعتقاد به معاد نزد بنیاسرائیل دیده نمیشود، اما بعد از اسارت بابلی، اعتقاد به معاد نزد ایشان پدید میآید. در دورانهای بعد تحت سلطه رومیان و آوارگی بزرگ، عقیده به ظهور مسیحای منجی و مباحث آخرالزمان نزد یهودیان برجستگی بیشتری یافت. در فلسفه و عرفان قرون وسطا نیز طیفی از دیدگاههای راجع به معاد نظیر
چکیده
علویان ترکیه دوازده امامی هستند، امامان دوازدهگانه شیعیان را میپذیرند و اعتقاد راسخ به ائمه معصوم دارند. در واقع اعتقاد دینی علویان بر محور امامت میچرخد و جهانبینی آنان را رقم میزند؛ از این رو با بررسی مباحث امامت میتوان نقشه اعتقادی علویان را ترسیم کرد؛ چراکه نگاه علویان به امام هستیشناسانه است. از نگاه آنان، جهان مخلوق و ماسوی اللّه با صدور امام از ذات مقدس الهی، به عنوان اول مخلوق، شروع میشود و با امام بسط و گسترش مییابد، سپس در عالم ادنی علاوه بر نقش تکوینی، نقش تشریعی امام
چکیده
این پژوهش سابقه دعوای تحریف بایبل از قرن دوم تا هفتم میلادی در نزاعهای درونی و بیرونی یهودیان و مسیحیان را بررسی میکند و نشان میدهد که چگونه این مسئله از اتهامزنیهای بیمطالعه و مبتنی بر کماطلاعی آغاز شد و بهتدریج با رشد الاهیات مبتنی بر کتاب مقدس در میان یهودیان و مسیحیان، این موضوع هم در مسیر تحول و پیشرفت قرار گرفت. در این تحقیق فقط نزاعهای میان دو فرقه عمده یهودی، یعنی یهودیان ارتدوکس و یهودیان سامری، و همچنین اتهامزنیهای دوجانبه میان یهودیان و مسیحیان درباره اصل عبری و
چکیده
معتزله یکی از جریانهای فکری- دینی است که زمینهساز پدید آمدن تحول بزرگ فکری، در میان مسلمانان شد. ورود اندیشههای کلامی آنان در تغییر ماهیت برخی از اندیشههای جامعه اسلامی تأثیرگذار بوده و موضعگیریهای مختلفی را به دنبال داشته است. از جمله مسائل بسیار مهم کلامی این فرقه که موضعگیری افراد مختلف از جمله امام هادی (ع) را در پی داشت، دیدگاه آنها درباره کلام خدا و مباحث مربوط به امامت است که به دلیل اوضاع نامناسب فرهنگی و آشفتگی آرا، مواضع امام اهمیت بسزایی پیدا کرد. این نوشتار با روش توصیفی
چکیده
شیعیان، با وجود دفاع معقول و منظم از شریعت اسلام و پایبندی به اصول و ارزشهای آن، گاه از جانب مخالفان، بهویژه برخی از اهلسنت، در معرض تهدید و اتهامات گوناگون قرار میگرفتند. یکی از مهمترین این اتهامات، انتساب آنان به زندقه بود که به مثابه ابزاری از جانب دشمنان برای حذف شیعیان بهکار میرفت. زندقه از جریانهای پیش از اسلام در ایران بود که در عصر اول عباسیان گسترش یافت و خلفا، گروهها و شخصیتهای مختلف، از آن به مثابه ابزاری برای از بین بردن مخالفان استفاده کردند و افراد بسیاری به این
چکیده
از جمله باورهای کلامی شیعیان که آنها را از اهل سنت متمایز کرده است، مسئله بداء است. عالمان شیعه خود نیز در تبیین آن همداستان نیستند و دیدگاههای متفاوت دارند. قرن چهارم و پنجم، از دورههای مهم تبیین دگرسان بداء در میان دانشوران امامیه، با مرجعیت شیخ صدوق، شیخ مفید، سیدمرتضی و شیخ طوسی است؛ آنان به بحث و بررسی ابعاد مختلف آموزه بداء پرداخته، گاه دیدگاهی مشترک و گاه متفاوت داشتهاند؛ این پژوهش با روش توصیفی ـ تحلیلی درصدد مطالعه تطبیقی دیدگاه شیخ صدوق و شیخ مفید و دیدگاه سیدمرتضی و شیخ