امامت و ولایت

چکیده

یکی از احادیث منقول از رسول اکرم صلی الله علیه وآله که دلالت روشنی بر امامت اهل‌البیت علیهم السلام دارد، حدیث سفینۀ نوح است که به اسانید مختلف در کتب اهل سنت و شیعه روایت شده است. هدف مقالۀ حاضر، بررسی سندی_ رجالی روایات پنج تن از صحابه: عبدالله بن زبیر، ابن عباس، علی بن ابیطالب علیه السلام ، ابوسعید الخدری و ابوذر غفاری بر اساس علم رجال و حدیث اهل سنت است. نتایج این مقاله به‌روشنی نشان می‌دهد که برخی از اسانید حدیث، «صحیح» و برخی دیگر «حسن» و قابل احتجاج هستند. حتی اگر فرض شود

 چکیده

در قرن اول هجری، مطالبۀ سند از اصحاب و تابعان برای نقل حدیث مرسوم نبود. به دلیل پیدایش اختلافات میان سخنان منسوب به پیامبر(ص) در قرن دوم، به تدریج مطالبۀ سند مورد اقبال قرار گرفت. در شرایطی که این رویه در میان عالمان حدیث در حال توسعه بود امامان(ع) برای نقل حدیث به اساتید حدیثی اتکا نمی‌کردند و از طریق پدران خود روایاتی را نقل می‌کردند. این روایات نیز، در مواردی که برای آنها سندی ارائه می‌کردند، مستند به مکتوبات و صحفی بود که از طریق پدرانشان رسیده بود و این طریق از طرق شیوخ

چکیده

در روایات اهل بیت، امامان علیهم السلام به صاحب موسی، صاحب سلیمان و ذوالقرنین ‏تشبیه شده­اند. در این روایات به وجوهی از مشابهت میان امامان و افراد نامبرده، ‏اشاره شده است. این نوشتار پیرامون روایات یادشده به دو مطلب پرداخته است: یکم ‏این­که، اینان چه کسانی هستند و دوم این­که، وجه تشابه امامان با این سه در چیست. بر ‏پایۀ تحقیقات صورت گرفته، صاحب موسی علیه السلام‏ خضرعلیه السلام‏، صاحب سلیمان علیه السلام‏ ‏آصف بن برخیا و ذوالقرنین بنده­ای از بندگان خاص پروردگار بوده است؛ تشبیه امامان

 چکیده

کتیبه‌ها به‌عنوان شاخص‌ترین تزیینات معماری اسلامی، به لحاظ محتوایی از جایگاه ویژه‌ای در بناهای اسلامی برخوردارند و نقش بارزی در تبیین حقایق معنوی و ارزش‌های معرفتی حاکم بر دورۀ ظهورشان دارند. این موضوع در پژوهش‌های پیشین در قالب بررسی محتوای کتیبه‌های هر دوره بر اساس باورهای حاکم بر همان دوره بررسی شده ‌است. فرضیۀ این مقاله بر این اصل استوار است که آیات و روایات مشتمل بر اصول و مبادی شیعۀ دوازده­امامی (امامت و ولایت) نقش مهمی در کتیبه‌های مذهبی (شیعی) دوره‌های تیموری و صفوی

چکیده

دو دیدگاه ناهمگون در حیات برزخی اهل­بیت علیهم السلام‏ مطرح است؛ گروهی از دانشوران، این زندگانی را در بدن برزخی (مثالی) و ‏برخی دیگر، در جسم دنیایی می­پندارند. هر یک از دیدگاه­ها، به احادیثی مستند است که برداشت صحیح از محتوای آنها، در ‏درکِ مقامات و خصائص اهل­بیت علیهم السلام‏ مفید و راهگشا است. در این نوشتار، با رویکرد توصیفی - تحلیلی، حیات برزخی اهل­بیت علیهم السلام‏ ‏در جسم دنیایی، اثبات می­گردد؛ مستند اصلی این نظر، روایاتی است که تأکید می­کند بدن هیچ نبی و وصیّی در روی زمین، بیش از

چکیده

راهیابی احادیث پرشمار راویان ضعیف یا متهم به غلو و دروغگویی به نگاشته‌های حدیثی شیعه و حتی معتبرترین آنها، پیامدهایی چون انکار آموزه‌های نهفته در احادیث این گروه و تردید در درستی برخی از آنها را به دنبال داشته است. چاره‌اندیشی در چگونگی رویارویی با این راویان و احادیث آنها، به‌ویژه آن دسته از احادیث که به‌گونه‌ای با باورهای پیوسته با امامت گره خورده‌اند، ازجمله بایسته‌های حدیث­ پژوهی به شمار می‌رود. در این مختصر کوشیده­­ایم با بازخوانی بخشی از میراث امامتی سه تن از راویان متهم به غلو

چکیده

مسئلۀ ولایت تکوینی امامان(ع) همواره در میان صاحب نظران و اندیشمندان امامیه مورد مناقشه بوده است. بررسی چنین مسئله ای علاوه بر اینکه در شناخت مقام امام، حائز اهمیت است، در ترسیم و شناسایی خط فکری صحیح امامیه نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. مدرسۀ قم با تنوع روش و خطوط فکری، درحالی که در مبارزه با غلو شهرت دارد، این حوزه از مباحث امامتی را به صورت گسترده مطرح کرده است. این مقاله به بازشناسی باور سه تن از شخصیت های برجستۀ مدرسۀ قم، یعنی احمد برقی و شیخ کلینی و شیخ صدوق در موضوع ولایت

 چکیده

برخورداری امام از علمی خاص و ویژه، که از جانب خداوند است، مورد اختلاف متکلمان امامی نیست؛ اما آنان همواره در دو مسئلۀ محوری پیرامون علم امام، اختلاف کرده‌اند: یکی گسترۀ علم امام و دیگری منابع علم امام. در روایات، منابع و سرچشمه‌های متعددی برای علم امام بیان شده است. اندیشمندان قم در کتاب‌های خود، روایاتی را ذکر و منابع علم امام را بیان کرده‌اند. این نوشتار با روش توصیفی – تحلیلی، به دنبال پاسخ به این پرسش است که دیدگاه اندیشمندان مدرسۀ کلامی قم دربارۀ منابع علم امام چه بوده است؟

 چکیده

تحدیث مقامی است که به واسطۀ آن، معصومین می‌توانند با عالم ملکوت ارتباط برقرار کرده و علوم و اطلاعات لازم را دریافت کنند. این ویژگی به جهت تکلّم با فرشته و ارتباط با عالم غیب، ماهیتی شبیه وحی دارد اما به هیچ وجه جنبۀ تشریعی ندارد. تحدیث، در امت‌های گذشته مطرح بوده و در بیان رسول خدا(ص) نیز مطرح شده است. این آموزه به تدریج در بین شیعیان شکل گرفته و در دورۀ صادقین(ع) جایگاه خود را پیدا کرد. خصوصیات این مقام بسیار قابل توجه است و محتوایی که از این طریق به محدَّث منتقل می‌شود از

 چکیده

تشبیه یکی از پایه‌های اساسی علم بیان و از پربسامدترین گونه‌های ادبی است؛ این اسلوب از مهم‌ترین سازوکارهایی است که متکلم را در انتقال بهتر مفهوم به ذهنِ مخاطب و تأکید بر آن یاری می‌رساند. با بررسی تشبیهات به‌ کار رفته در کلام رسول خدا(ص) آشکار می‌شود که گفتمان ایشان در بافت‌های گوناگون و با توجه به نوع مخاطب، متفاوت است. ایشان برای والاترین امر رسالت و هدایت جامعهٔ بعد از خویش، در تبیین امامت و جایگاه ویژهٔ امیر مؤمنان(ع) از این اسلوب بهره برده‌اند. پرواضح است که این واژگان تشبیهی