کتب و مقالات فرق

با وجود اختلاف‌نظرهای فراوان دربارة هویّت و ماهیّت آیین اهل حق (یارسان)، به وضوح می‌توان بنیان‌های شیعی را در اصول اعتقادات و باورهای معتقدان این آیین مشاهده کرد، هرچند بهتر آن است که به سبب برخی اضافات و افراط‌ها، از جمله قایل شدن به مقام الوهیت برای بسیاری از پیشوایان دینی، به ویژه حضرت علی7، آنان را تحت عنوان «غلات شیعه» مطالعه کرد. امروزه آیین اهل حق، که معتقدانش غالباً در مناطق باختری کشور، به ویژه استان کرمانشاه، سکونت دارند، با برخی ایده‌های مرسوم همچون قداست، مظهریت، الوهیت، اجرای

در اين بخش، از ميان كتب بخش قبل تنها به معرّفى متونى از اين علم مى پردازيم كه اوّلا قبل از كتاب الملل والنحل شهرستانى نگاشته شده اند; زيرا چنان كه گفته شد، بيشتر كتبى كه بعد از او نگاشته شده اند، از او اقتباس كرده اند، و اگر هم چنين نباشد، كم تر موردتوجه ملل و نحل نويسان قرار گرفته اند. ثانياً هم اكنون در دسترس و مورد استفاده محققان و پژوهشگران اين علم باشند. بنابراين، كتبى كه تنها نام آنها در كتاب شناسى ها آمده و محتويات آنها به صورت پراكنده در كتب ديگر آمده است معرّفى نمى شود. ثالثاً ملل و

تعداد مذاهب اسلام چند فرقه مي باشد و هر مذهب چگونه شكل گرفته است و اسلام كه فقط يك شاخه بوده به چه دلايلي به فرقه هاي مختلف تبديل شده است؟ براي اطلاعات بيشتر به چه كتابي مراجعه نمايم.

فرق ومذاهب اسلامي ابتدا به دو گروه شيعه و سني است و هر يك ريز شاخه هايي دارند و عدد شماري آنها اعتباري است ولذا نمي توان عدد معيني را تعيين كرد .منشأ اختلاف در دين اسلام و پديد آمدن فرقه ‏هاى مختلف - كه فرقه‏ هاى شيعه و سنى بزرگ‏ترين آنها است كه هر كدام از آنها خود به گروهها وفرق ديگري تقسيم شدند - مى‏تواند دلايل

1ـ6. اسناد حديث تفرقه اين روايت در جوامع روايى اهل سنت همانند سنن ابن ماجه (218ـ276ق)،[28] با توجه به طرق متعدد حديث، آن را مى پذيريم و بيشتر در محتواى آن به بحث مى پردازيم.
2ـ6. محتواى حديث تفرقه هنگام بحث از محتواى حديث، بايد جداگانه از دو بخش صدر و ذيل آن سخن گفت. در صدر، سخن از پراكندگى امت پيامبر(صلّی الله علیه و آله و سلّم) به هفتاد و دو يا هفتاد و سه فرقه است;[29]ذيل حديث درصدد تعيين فرقه ناجيه برآمده است. صدر حديث را از قديمى ترين منبع، يعنى سنن ابن ماجه، نقل مى كنيم:
... قال(صلّی

اگر مسلمانان در زمان پیامبر گرامی صلی الله علیه و آله و سلم از وحدت خاصی برخوردار بودند، و عظمت مقام رسالت و مرجعیت مسلم او برای پیروانش، مانع از بروز دوگانگی بود، ولی پس از درگذشت او، شکاف عجیبی در میان آنان پدید آمد، و آن وحدت و ایثار، جای خود را به جدال و نزاع کلامی، و احیانا به نبردهای خونین، آنهم بر سر عقائد، داد.

مهمترین مساله در این مورد، بررسی علل پیدایش اختلافها و پی ریزی مذاهب است که در کتابهای مربوط به تاریخ عقائد، پیرامون آن کمتر گفتگو شده و حق آن ادا نشده است. از آنجا که

دگرگونى انديشه ها و عقايدْ لازمه قوه تفكّر انسان است، و آن جا كه محور معيّنى وجود نداشته باشد، اين دگرگونى ممكن است تا بى نهايت ادامه پيدا كند، به گونه اى كه با تولّد هر فرد انسانى، بايد منتظر ظهور عقيده اى تازه باشيم. اما ظهور اديان و مذاهب و مكاتب مختلف، افكار بشرى را حول محورهاى خاصّى به گردش درآورده اند و از پراكندگى بيش از حدّ جلوگيرى كرده اند. در اين ميان، پيدايش اسلام به عنوان دين خاتم نقطه عطفى در تاريخ فكر بشرى به وجود آورد; زيرا پيام نويدبخش خاتميت اين بود كه كاروان خرد و فكر بشرى به

مذهب حقه شيعه در طول تاريخ انشعابات فراواني به خود ديده است. اين انشعابات هر كدام به دليلي خاص بوده است. آنچه كه در اين نوشتار مي‌آيد گذري بر برخي عوامل مهم پيدايش نخستين فرقه‌هاي شيعي بوده است. بر اساس مهم‌ترين يافته‌هاي اين تحقيق عوامل متعددي را مي‌‌توان به عنوان علل پيدايش نخستين فرقه‌هاي شيعي به شمار آورد كه مهم‌ترين آنها وجود اختناق فراوان در عصر برخي ائمه عليهم السلام، جهالت و ناداني مردم، حب مال و جاه و ... بوده است.

مقدمه
مذهب شيعه همزاد اسلام و تاريخ آن همزاد با تاريخ

اسماء مبارك امامان دوازده گانه، در احاديث نبوي وارد شده و شيعيان اوليه پيش از اين كه اين بزرگواران را ببينند، نام آنان را مي دانستند؛ چنان كه جابر بن عبدالله، يار وفادار پيامبر، نقل مي كند: وقتي كه آيه«يا ايها الذين آمنوا اطيعوا الله و اطيعوا الرسول و اولي الامر منكم»[1] نازل شد، عرض كردم: يا رسول الله! خدا و رسولش را مي شناسيم و از آنان اطاعت مي كنيم، ولي اولي الامر چه كساني هستند كه خداوند اطاعت آنان را در رديف اطاعت خود و اطاعت شما ذكر نموده است؟ حضرت فرمود: اولي الامر جانشينان من و پيشوايان

1. شيعه و معناى لغوى و اصطلاحى آن[1] و زيديه[2] تفاوت دارد و اعتقاد به وصايت در بين اماميه نقش مهمى دارد.واژه شيعه از نظر لغت به معناى پيروان و ياران و انصار است و با همين ساختمان لفظى، بر مفرد، تثنيه، جمع، مذكر و مونث،بدون نياز به تغيير قالب، اطلاق مى گردد و ريشه آن از «مشايعت» به معناى مطاوعه و پيروى كردن است.
شيعه، در مورد فرد، يا افرادى به كار مى رود كه دوستدار على(عليه السلام) و فرزندان او هستند وبه امامت آنها اعتقاد دارند; به عبارت ديگر، پس از رحلت پيامبر گرامى اسلام، از سوى