چکیده
ابنتیمیه با پذیرش تأویل به عنوان یکی از شیوههای نقلی فهم دین، آن را به معنای حقیقت خارجی میداند و معانیای همچون بازگرداندن لفظ از معنای ظاهری را تأویل کلامی خوانده و رد کرده و به مخالفان نسبت میدهد. وی با ادعای اتفاق صحابه نسبت به معنای منتخب خود و رد تأویل آیات صفات، به ستیز با تأویلی برمیخیزد که با نگاهش متفاوت است و در این مسیر همه توان خود را به کار میگیرد و به نقد استناد قرآنی قائلان به تأویل نیز میپردازد. این نوشتار با روش توصیفی، تحلیلی، پس از تبیین نگاه ابنتیمیه، به نقد علمی نگرش او میپردازد. در نقد، نخست تأویل را اصطلاحی قرآنی، روایی میشمرد که معنای علمی آن با تفسیر متفاوت و در برابر ظاهر قرار میگیرد و در دو سطح توجیه متشابه یا بیان بطن معنا میشود؛ سپس با بهرهگیری از استشهاد قرآنی، از صحت تأویل سخن میگوید؛ حادث بودن تأویل را خردهگیری غیر علمی و اشکالتراشی بیاساس میشمارد و اندیشه تحریم سئوال از کیفیت را با پنج نکته پاسخ میدهد. همچنین پیامدهای بسیاری برای تأویلگریزی میشمارد و در پایان تناقضات ادعاهای ابنتیمیه و کاربست تأویل در آثار او را گوشزد میکند و اعترافهای وی به تأویل را در کنار نقد علمای سلف بر تأویلگریزی وی بازگو میکند و هجمههای او در قالب تهمتپراکنی و تخریب مخالفان با برچسب وارداتی خواندن شبهات را فرار به جلو برای فرار از پاسخ قانعکننده میداند و اینگونه تزلزل و بطلان دیدگاه تأویلگریزانه ابن تیمیه را بر همگان، به ویژه حقجویان غیر محقق و مقلد سلفیه مینماید.
کلیدواژهها
- تأویل
- ابنتیمیه
- منطق فهم دین
- ظاهرگرایی
- سلفیه
نویسندگان
- 1محمد علی پرهیزگار
- 2علی اله بداشتی
1 دانشجوی دکتری کلام اسلامی دانشگاه قم
2استاد گروه فلسفه و کلام دانشکده الهیات دانشگاه قم
مشاهده اصل مقاله PKE_Volume_7_Issue_13_Pages_51-74.pdf