فرق انحرافی

چکیده

حروفیه، فرقه‌ای است که در ایران عصر مغول و تیمور، تحت تأثیر اوضاع نابسامان آن عصر ظهور کرد و هدفش قیام پیشه­وران و رعایا علیه تبعیض طبقاتی بود. این نوشتار بر آن است تا اهمّ اصول اعتقادی حروفیه، ریشه‌های تاریخی و رهبران و پایه‌گذاران اصلی آن را بررسی و معرفی کند؛ حروفیه یک مسلک مذهبی مبارزاتی و معترض ایرانی با اعتقادات شدیداً ملی‌گرایانه بود. آنها بر ارزش نمادین و معانی رمزی حروف و شناخت خدا از راه حروف تأکید داشتند و مقام انسان را بسیار بالا می‌بردند. اساسی‌ترین اصول اعتقادی آنها عبارت‌

اصل مقاله
قادیانیه نام فرقه اى است که حدود صد سال پیش در هند به وسیله میرزا غلام احمد قادیانى بنیان نهاده شد. میرزا غلام احمد فرزند میرزا غلام مرتضى، در سال 1839 میلادى در روستاى قادیان که ـ در آن زمان، حدود 1500 نفر جمعیت داشت ـ به دنیا آمد. قادیان روستایى از روستاهاى شهر گرداس پورپنجاب[1] است که اکنون بعد از تقسیم شبه قاره هند، از توابع هند است. میرزا غلام احمد به مطالعات اسلامى علاقه داشت و ریاضت هایى را بر خود تحمیل مى کرد. پدرش که طبیب ماهرى بود و با حکومت انگلستان رابطه حسنه داشت، در سال

اصل مقاله
تحقیق درباره بعضى از فرق اسلامى که امروزه در قالب یک گروه از آنها اثرى باقى نمانده است، از مباحث قابل توجه و تأمل است.

در مطالعات فرقه شناسى اسلامى عمدتاً چهار ویژگى را باید مدنظر قرار داد:

الف) حیات فرهنگى ـ اجتماعى هر فرقه;

ب) میزان تأثیر یک فرقه در تکوین فرقه هاى دیگر;

ج) تفسیر هر فرقه از اسلام;

د) عوامل ضعف و اضمحلال یک فرقه.

متأسفانه پژوهشگران فرق و مذاهب هنگام شناساندن بعضى از فرق، به شواهد و دلایل اندک و گاه ناکافى تمسک جسته اند; این دلایل نیز با

چکیده

یکی از مباحث مهم آیین سیکه به تشریفات و مناسک آن اختصاص دارد که حول محور کتاب مقدس (گورو گرنته صاحب) تعریف شده است. به اعتقاد سیکه‌های خالصا، گورو گرنته صاحب، گوروی یازدهم و آخرین گورو است. اما اینکه چه تشریفاتی برای کتاب مقدس انجام می‌شود و منظور از این تشریفات چیست جای تأمل و تحقیق دارد. سیکه‌های خالصا مدعی‌اند بنا به این دلیل که گورو گرنته صاحب دربرگیرنده گوربانی و بهگت بانی است و بر نام و یاد خدا تأکید دارد، پس هدف از این تشریفات ستایش خدا و نام و کلام او است. مناسکی همانند سوک آسن و نگرکیرتن برپا می‌شود و از وسایلی مثل رومالا و چائوری در نگهداری از کتاب مقدس و

یكی از عواملی كه در آسیب شناسی فرق و مذاهب می تواند مورد بررسی قرار بگیرد طمع و حب دنیا به مفهوم كلی آن است. گاهی انحراف درون فرقه ای به دلیل ریاست طلبی برخی افراد است كه حق را از صاحبان اصلی آن گرفته و بر تن خود به ناحق می پوشانند. شاهد واضح و آشكار این وضعیت، انتخابات حزبی در سقیفه بود كه به ناحق، ابوبكر خلیفه مسلمین نامیده شد.

گاهی عامل انحراف کسانی هستند که خود را نسبت به اصول پایبند نشان می دهند. اما مال و ثروت فراوان و طمع كاری مانع از سیر مستقیم ایشان می شود. شاهد این اتفاق

چکیده

مسئله انتظار ظهور منجی موعود در کنار مسلم بودن آن در همه ادیان آسمانی خصوصاً دین اسلام، موجب سوء استفاده برخی افراد فرصت‌طلب در طول تاریخ شده است. یکی از کسانی که در دو قرن اخیر با سوء استفاده از انتظار شیعیان برای ظهور امام موعود دست به فرقه‌سازی زد، علی‌محمد شیرازی بود. وی ابتدا ادعا کرد باب و نائب مهدی موعود (ع) است اما در ادامه مدعی شد که خود، همان امام موعود است و نهایتاً سیر ادعاهای خود را به الوهیت رساند. به نظر می‌رسد آنچه زمینه‌ساز اصلی پیدایش فرقه بابیه در اسلام شد همان ادعای بابیت و نیابت او از منجی موعود بود. این مقاله با رویکردی تحلیلی به نقش ادعای نیابت

چکیده
در فهم و تفسیر متون، در طول تاریخ، همواره دو جریان به موازات هم وجود داشته است: ظاهرگرایی و تأویل‌گرایی. سلفیه یکی از جریان‌های ظاهرگراست، که مدعی تأویل‌گریزی است، و وامدار ابن‌تیمیه است. وی تأویل را به سه معنا می‌داند: تفسیر؛ حقایق خارجی؛ برگرداندن لفظ از معنای ظاهری به معنای غیرظاهر. ابن‌تیمیه دو قسم نخست را می‌پذیرد، ولی با قسم سوم مخالف است. سلفیان از این قسم به «تأویل کلامی» یاد می‌کنند و آن را اصطلاحی حادث از سوی متکلمان پس از دوران سلف امت می‌دانند و بر آنند که سلف امت چنین

اشاره:

غلو و عقاید غلوآمیز یکى از جنبه هاى مورد توجه در پژوهش تاریخ سه قرن نخست تشیع و پس از آن است که غالباً در پى از بین رفتن این نحله ها، در نحله اى دیگر یا با پذیرش برخى از عقاید آن در جریانى دیگر تداوم یافته است. یکى از این نحله ها، نصیریه است. تا به حال تحقیقات فراوانى درباره فرقه هاى از بین رفته غلات انجام شده، اما تنها به تازگى در این تحقیقات به اهمیت فرقه نصیریه، به عنوان فرقه اى از جامعه غلات که تا روزگار ما باقى مانده، توجه شده است و محققان با توجه به آثار موجود از این نحله به

چکیده
همگونی تصوف با تشیع به معنای فرآیندی است که به وسیلهٔ آن، تصوف با تشیع پیوندی استوار برقرار کرد و بر فرهنگ اجتماعی جامعهٔ ایران اثر گذاشت. این همگونی، در سده‌های میانی تاریخ ایران، هم‌زمان با یورش مغول و با کوشش فکری بزرگان شیعی و صوفی شکل گرفت. تأثیرپذیری هر دو مکتب از تعالیم محیی‌الدین عربی، ضمن اعتقاد به ولایت و امامت علی (ع) و نجات‌بخشی عقیدهٔ مهدویت، در این همگونی نقش مهمی داشت. به‌تدریج این همگونی با ادامهٔ حیات در اندیشه‌های عالمانی شیعی چون سید حیدر آملی و گروه‌های گوناگونی چون