(مدت زمان لازم جهت مطالعه: 1 دقیقه)
چکیده
علم غیب مسئله‌ای کلامی و فرامذهبی است و نقش زیرساختی نسبت به دیگر مباحث کلامی دارد. متفکران اسلامی از جمله متکلمان معتزله واشاعره با توجه به پیشینه قرآنی ـ روایی آن و اهمیت و جایگاه حساسی که در نظام اعتقادات اسلامی دارد، از دیرباز تا کنون با عنایت ویژه و با مبانی و رویکردهای متفاوت بر آن نظر انداخته‌اند. این جستار بر آن است، از رهگذر نمایاندن آرا و اندیشه‌های معرفت‌شناسانه دو چهره شاخص به نمایندگی از دو مکتب کلامی گفته‌شده، قاضی عبدالجبار معتزلی (359ـ415ق) و ابوحامد غزالی اشعری
رضا به محبت بستگی دارد؛ اگر محبت حاصل شد رضایت هم حاصل می آید و چنانچه رضا متعلق به محبوب باشد، این محبت، به رضای الهی از قضا و قدر می انجامد؛ زیرا می داند که دوست برای دوست جز خیر نمی خواهد. امام صادق(ع) فرمود: «آگاه ترین مردم به خدا، راضی ترین آنها است از خدای عزوجل. حضرت علی(ع) می فرمایند: هر که به آنچه قسمت اوست راضی باشد، تن او در آسایش است.
اخلاق عبارت است از تعديل غرايز و عواطف و رعايت حق و عدالت. عالي ترين تعريفي كه براي واژه عدل كرده اند عبارت است از«قرار دادن هر چيز در محل خويش» با توجه به اين تعريف محبت و شفقت در جاي خويش يك عمل اخلاقي است و خشم و غضب هم در جاي خود يك دستور اخلاقي، شهوت در جاي خود لازم و عفت هم در مورد خود ضروري است، دفاع از خود و صيانت جان در جايش لازم و ايثار هم در محل خودش محبوب. اگر هر يك از آنها جابجا شود خلاف اخلاق است و اگر زياد و كم هم گردد خلاف اخلاق مي باشد.
ابوسعید ابوالخیر (357-440ق)، از عارفان شاخص دوران سامانی و غزنوی است که سهمی ویژه در رواج مفاهیم عرفانی در شعر فارسی داشته است. اشعار عرفانی منسوب به او، اغلب در نسخ متأخر جمعآوری شده؛ با این حال با تحلیل آنها، می‌توان سیری از چگونگی و محدوده زمانی ورود مفاهیم شیعی به رباعیات عرفانی، ارائه کرد. در این مقاله به روش تحلیلی، مفاهیمی چون: توسل و شفاعت در اندیشه و اشعار مناجاتی و منقبتی ابوسعید بررسی شده و ضمن مقایسه ساختار و مفهوم این اشعار با دیگر نمونههای مشابه ادب فارسی، درستی انتساب اشعار
صداقت و راستی از خصوصیات عالی اخلاق انسانی است كه در آموزه های اسلامی از زمینه های اساسی ارجمندی و نیك بختی انسان شناخته شده است. پیشوای صادقان و مولای متقیّان، صداقت را ارجمندترین و والاترین صفت،(2) معرّفی كرده و از راستگویی به عنوان اساس هر نوع اصلاحِ فردی و اجتماعی نام برده است:
