مقام و منزلت امام حسین(ع) از منظر پیروان مذهب تشیع چندان پوشیده نیست و رجوع به منابع تاریخی و حدیثی شیعی به آسانی این مهم را رهنمون می‌سازد، اما آنچه درخور تتبع و عنایت بیشتر است مقام و مرتبه حضرت سیدالشهدا در نزد اهل تسنن است كه چندان كه باید و شاید شناخته شده نیست و بسیاری از پیروان ائمه دوازده گانه و حتی شمار افزون‌تری از برادران و خواهران اهل تسنن از آنچه در ارج و احترام حسین بن علی(ع) به توسط نامداران اهل تسنن روایت شده است، ناآگاهند.
از آنچه گفته آمد شاید بتوان منظور نگارنده از نگارش این جستار را دریافت. در حقیقت، نویسنده این سطور در پی آن است تا با كاوش در منابع اهل تسنن دریابد دیدگاه آنان نسبت به امام حسین(ع) چگونه است و برای نیل بدین منظور از دو سوی تلاش پیشه خواهد نمود:
الف: كنكاش در منابع حدیثی معتبر اهل تسنن.
ب: جستجو در منابع تاریخی نگارش یافته به توسط پیروان مذهب تسنن در سده‌های نخستین اسلامی.
نگاهی گذرا و حتی نه چندان دقیق به منابع حدیثی اهل تسنن و از جمله صحاح سته و همچنین كتاب‌های تاریخی اهل تسنن چون تاریخ طبری، پژوهشگر را بدین باور رهنمون می‌سازد كه مقام و منزلت حسین‌بن‌علی(ع) در مذهب تسنن از فراز و رفعتی والا برخوردار است، این نكته از آنجا مستفاد می‌شود كه در منابع اهل تسنن، در منقبت این امام بزرگوار احادیث به نسبت افزونی از پیامبر اكرم(ص) نقل شده است. روایت‌های زیر تنها نمونه‌هایی از این احادیث هستند كه به روشنی بیانگر صدق این مدعا است: در كتاب‌های مسند احمد‌بن‌حنبل و صحیح ترمذی به نقل از محدثانی چون ابیهریره، اسامه‌بن‌زید و ابن مسعود روایت شده است كه پیغمبر اسلام فرموده‌اند: حسن و حسین سید جوانان بهشتند. این حدیث در سنن نسائی نیز به طریقی دیگر نقل شده است: فرشته‌ای از فرشتگان كه پیش از امشب به زمین نیامده بود، از خدای عزوجل اذن خواسته بود بر من سلام كند و به من مژده دهد كه همانا حسن و حسین آقای جوانان بهشتند و فاطمه سرور بانوان بهشت است.
در كتاب‌های اسدالغابه ابناثیر، الصواعق المحرقه ابن حجر هیتمی، البدایه و النهایه ابنكثیر هم یاد شده است كه حضرت محمد(ص) فرموده‌اند حسن و حسین 2 نامی از نام‌های اهل بهشت است و در دوران جاهلیت بر هیچ عربی چنین نام‌هایی نهاده نشده بود. در كتاب صحیح بخاری كه به توسط محمد بن اسماعیل بخاری نگارش یافته و ازجمله معتبرترین كتب حدیثی اهل تسنن به شمار می‌آید نیز روایت شده كه پیامبر اكرم(ص) به همسرش، ام سلمه، فرموده است آیا حسین را دوست می‌داری؟... او را خواهند كشت. این روایت در كتاب‌های دیگر اهل تسنن چون مسند احمد، مقتل الحسین خوارزمی، مجمع الزوائد نورالدین هیثمی و البدایه و النهایه نیز عینا آمده است. در مسند احمد بن حنبل آمده است كه ام سلمه بیان داشته كه پیامبر خاك سرخ رنگی به من داد و فرمود: این خاك از سرزمینی است كه حسین به آنجا كشته می‌شود، هرگاه این خاك به خون مبدل گردید بدان كه حسین به قتل رسیده است.... در روایتی از وی آمده كه گفت: روز قتل حسین آن خاك را یافتم، خون گشته بود. كتاب‌های تذكره الخواص ابن جوزی، كنزالعمال ابن حسام الدین هندی و الطبقات الكبری ابن سعد نیز روایت‌های بسیاری درباره امام حسین(ع) را شامل هستند. از جمله این روایت‌ها میتوان به این مورد اشاره كرد: امام علی(ع) هنگامی كه به صفین می‌رفت از كربلا عبور كرد، در برابر نینوا بر كنار فرات دهكده‌ای بود، آنجا توقف كرد و از نام آن سرزمین پرسید، گفتند كربلا، علی(ع) سخت بگریست چنان كه اشكش بر زمین می‌ریخت. آن گاه فرمود: به حضور رسول افضل(ص) رفتم می‌گریست، عرض كردم: سبب گریه چیست؟ فرمود: لحظه‌ای پیش جبرئیل نزدم بود و مرا آگاه كرد كه پسرم حسین كشته می‌شود در كنار فرات در محلی كه آن را كربلا می‌گویند، آن گاه جبرئیل كفی خاك به من داد و آن را به من بویانید، خودداری نتوانستم كرد و اشك از چشمانم روان گشت.
این روایت در بسیاری دیگر از كتب اهل تسنن به طرقی دیگر نیز نقل شده است. دیگر كتاب‌های اهل تسنن چون مناقب ابن مغازلی، سنن ابن ماجه، نورالابصار شبلنجی، تاریخ دمشق ابن عساكر، كفایه الطالب ابن یوسف گنجی، تاریخ الاسلام شمس الدین محمد ذهبی، ینابیع الموده قندوزی، صحیح مسلم بن حجاج، المستدرك حاكم نیشابوری، معجم الكبیر طبرانی، تاریخ بغداد خطیب بغدادی و... نیز سرشار از احادیث و روایت‌های مرتبط با مقام و منزلت امام حسین(ع) است و ازجمله این روایت در بسیاری از آنها آمده است: ام سلمه، رسول خدا(ص) را در خواب دید كه می‌گریست و سر و محاسن مباركش خاك آلوده بود. گفت از آن حضرت جریان را پرسیدم، فرمود: لحظه‌ای پیش حسین كشته شد. براساس منابع یاد شده چون حضرت امام حسین(ع) به شهادت رسید، سر مباركش را برای یزید فرستادند، حاملان سر مبارك در نخستین منزل به شادمانی آغاز نوشیدن كردند، هنگامی كه به چنین كاری مشغول بودند دستی از دیوار خانه بر آنها بیرون آمد، با قلمی آهنین و سطری به خون نوشت:
اُثر جوامه قتلوا حسینا / شفاعه جده یومالحساب؟آیا كسی كه حسین را از راه ستم كشت به روز حشر امید شفاعتش باشد؟
در معجم الكبیر طبرانی به نقل از عقبه بن عامر آمده است كه پیامبر(ص) فرمود: حسن و حسین 2 شمشیر عرشند.
بخاری، ترمذی و ابن ماجه نیز از یعلی بن مره نقل نموده‌اند كه پیغمبر اسلام فرموده‌اند: حسین از من است و من از حسین، كسی كه حسین را دوست دارد خداوند هم او را دوست می‌دارد. در همین رابطه در حدیثی دیگر از رسول بزرگوار اسلام(ص) كه احمد بن حنبل و ابن ماجه آن را به روایتی از ابی هریره مستند داشته‌اند آمده است: كسی كه حسن و حسین را دوست بدارد مرا دوست دارد و كسی كه كینه حسن و حسین را داشته باشد كینه مرا دارد.
از آنچه گفته شد میتوان اذعان داشت كه تعبیر سید ناصر حسینی میبدی، در مقدمه كتاب، مناقب اهل بیت از دیدگاه اهل سنت، راست است: اگر چه عالمان شیعی در مناقب اهل بیت پیامبر (و ازجمله منقبت حضرت امام حسین) متفق القول و هم كلامند و در روزگاران مختلف با قلم و بیان خویش گویای این مهم بوده‌اند، اما این سیره در میان علمای اهل سنت و جماعت و در هر یك از 4 فرق شافعی، مالكی، حنفی و حنبلی هم از موقعیت ویژهای برخوردار بوده است.
نویسنده: امیر نعمتی لیمائی
