(مدت زمان لازم جهت مطالعه: 1 دقیقه)
چند باور مشترک بین تمامی فرقه‌های زیدیه (جارودیه، سلیمانیه، صالحیه و …) دیده می شود که عبارت اند از: ۱٫ باور به عدل الاهی، ۲٫ باور به اختیار انسان و نفی جبر، ۳٫ تأکید بر اصل امر به معروف و نهی از منکر، ۴٫ اعتقاد به امامت امامان علی، حسن و حسین (ع)، ۵٫ امامت پس از امام حسین، در فرزندان امام حسن یا امام حسین (ع)، ۶٫ دعوت و قیام، از شرایط «امام» است (علاوه بر شرایط عمومی؛ نظیر عدالت، دانایی دینی و …. این نکته، از اصول بسیار مهم در تفکر سیاسی زیدیه است. ۷٫ باور به ظهور مهدی (عج)، ۸٫ نفی تقیّه
در قسمت قبل با زندگی و آراء قاسم رسى، امام هادى مؤسس حکومت زیدیه یمن و ناصر اطروش آشنا شده و در این قسمت با زندگی و اندیشه های: حاکم جشمى، ابن المرتضى و یحیى بن حمزه آشنا خواهیم شد. 4- حاکم جشمى ابوسعد محسن بن محمد معروف به ابن کرامه جشمى و حاکم جشمى در سال 413 هجرى در جشم از توابع نیشابور به دنیا آمد.
زیدیه عالمان و دانشمندان بزرگى را در خود پرورش داده است. زیدیه در ابتداء بیشتر به فکر قیام و خروج براى انجام فریضه امر به معروف بود، و کمتر به فکر تبیین عقاید خود بوده است. بنابراین امامان زیدیه در قرن دوم کمتر به تألیف اهمیت داده، ولى خیلى سریع بزرگان آنها متوجه این نقیصه عظیم شده و شروع به خلق آثار نمودند.
زيديه فرقه اى هستند كه پس از امام على عليه السلام و امام حسن عليه السلام و امام حسين عليه السلام به امامت زيد فرزند امام سجاد عليه السلام قاتل اند و امام سجاد عليه السلام و ساير امامان بعدى شيعه اثنى عشريه را تنها به عنوان پيشوايان علم و معرفت مى پذيرند. نكته مهم در بررسى اين فرقه آن است كه بايد حساب زيد را از زيديه جدا كرد. از اين رو ابتدا به شخصيت زيد اشاره مى كنيم و سپس زيديه را مطرح مى كنيم .
در تاریخ، سال ولادت زید به طور روشن و صریح تعیین نشده است؛ به طوری که در منابع مختلف از سالهای 75،[1] 76،[2] 80[3] و... به عنوان سال تولد آن جناب یاد شده است؛ اما آنچه که به واقع نزدیکتر مینمایاند و حدیث بلند امام سجّاد(ع)[4] نیز بر آن صحه میگذارد، این است که ایشان در سال 66- 67 هجری در مدینه به دنیا آمدهاند. پدر بزرگوارشان امام سجّاد(ع) و مادر ایشان کنیزی بود، شایسته و با نجابت به نام «حوراء»[5] که مختار بن ابیعبیده ثقفی او را به سی هزار درهم خریده بود و به امام(ع) هدیه داده بود.[6]
اندیشه ها و تاریخ زیدیه را چون سایر فرق و مذاهب مىتوان از دریچههاى مختلف مطالعه کرد. اگر به زیدیه به عنوان قدرتى سیاسى بنگریم، باید به تاریخ دولتهاى زیدىمذهبِ ادریسیان مغرب و داعیان و امامان دیلم و طبرستان و سلسله امامان زیدى در یمن بپردازیم. اگر با نگاهى کلامى و اعتقادى بنگریم، باید صرفا سیر تحول و عقاید زیدیه را بررسى کنیم. روش مؤلف در این بخش، حرکت بین این دو نگاه است
