چکیده
شیعیان امامی از نظر حقوقی، حاکمیت سیاسی جامعه را مخصوص پیامبر اکرم(ص) و اهلبیت ایشان میدانند. به اعتقاد آنان، امام مهدی(عج) که در اوایل قرن چهارم متولد شده و تا کنون نیز زنده است، روزی ظهور خواهد کرد و جهانی الهی خواهد ساخت. شیعیان امامی - که به سبب پیرویشان از دوازده امام از نسل پیامبراکرم(ص) به آنها اثناعشریان نیز گفته میشود- حق مشروع و الهی حکومت را مخصوص امام دوازدهم میدانند. جمعیت شیعیان قبل از تبدیلشدن به یک جامعه، به صورت یک اقلیت در میان جامعۀ اهل سنت زندگی میکردند. پس از حملۀ مغولان و فروپاشی خلافت عباسی، فرصتی برای شیعیان به وجود آمد که بتوانند حکومتهایی با گرایش شیعی ایجاد کنند. نوشتار حاضر میکوشد تا نشان دهد که در این دوران، حاکمانی با عنوان وکیلان امام مهدی(عج) رویکار آمدند. شواهد مورد استفادۀ این مقاله، بر تحلیل سکههای ضربشده توسط حاکمان شیعی در اوایل دورۀ پس از مغول – که دورۀ شکلگیری مفهوم «حاکم شیعی» در جامعۀ شیعه میباشد- مبتنی است. سلاطین و امیران شیعه در این دوران، جایگاه الهی مستقلی برای خود قائل نبودند؛ بلکه خود را حاکمانی میدانستند که در اثر اضطرار، بهناچار قدرت را در دست گرفتهاند و پس از ظهور امام زمان(عج) جایگاه حکومتی خود را به ایشان تحویل خواهند داد.
نویسندگان
حمیدرضا آذری نیا 1 محمدحسین افروخته 2 1 دانشجوی دکتری مردم شناسی، دانشگاه تهران
2 رشته تاریخ اسلام، دانشگاه تهران