آخرین مطالب
شخصیت وجودی زن از منظر قرآن و عهدین
خرداد 13, 1399 2
چکیده بدون تردید زن نیمی از پیکره اجتماع است و شخصیت و رفتار او در شکل‌گیری جامعه نقش مهمی دارد. در طول تاریخ مباحث مختلفی در خصوص زن طرح شده که بسیاری از آنها به افراط یا تفریط کشیده شده است. آنچه در این میان قابل توجه است آموزه‌های ادیان آسمانی در این زمینه است. آیات و کلمات…
مفهوم‌شناسی بدعت و بدعت‌گذاران نزد…
خرداد 13, 1399 2
چکیده بدعت را تمامی فرق اسلامی، به پیروی از کتاب و سنت، حرام می‌دانند. پیروی از هوای نفس، کتمان حق، افترا و ... که در آیاتی از قرآن، مذمت شده، در روایات، به بدعت در دین تفسیر شده است. در سنت، افزون بر زشت‌شماری این عمل و اشاره به خطرهای آن در دنیا و آخرت، بدعت‌گذار، ملعون خوانده…
رابطه تمدن و معنویت از نگاه قرآن
خرداد 13, 1399 4
چکیده بررسی موضوع رابطه تمدن و معنویت از منظر قرآن کریم، از تحقیقات بایسته‌ای است که برای پی‌ریزی تمدن علوی و زمینه‌سازی برای ایجاد تمدن مهدوی اهمیت فوق‌العاده‌ای دارد. در این مقاله به دو پرسش پاسخ می‌دهیم: نخست اینکه آیا از منظر قرآن، دست‌یابی به تمدن، بدون توجه به معنویت…
بررسی سیر تطور تفکر دینی اسلامی در…
خرداد 12, 1399 3
چکیده در نگاهی کلی به مجموعه جنبش‌های اسلامی شبه‌قاره هند چهار رویکرد و گرایش متمایز دیده می‌شود: از قرن 6/12 تا 10/16 این جنبش‌ها به دنبال «گسترش» دین و جامعه اسلامی در هند هستند؛ در طول قرن 11/17 بیشتر متوجه «اصلاح» دین و جامعه اسلامی هستند؛ در قرن 12/18 سعی در «بازسازی»…
اندیشه‌های کلامی شیخ جعفر کاشف‌الغطاء
خرداد 12, 1399 2
چکیده شیخ جعفر کاشف‌الغطاء، فقیه و متکلم قرن 12و 13 هجری و مرجع شیعیان در عصر خود است که توانست، علاوه بر ارائه اندیشه فقهی مستدل و قوی، در عرصه کلام نیز فعالیت کند و نخستین کسی است که در تشیع در مقابل وهابیت نقد نوشت. مقاله حاضر با نگاهی گذرا به زندگی و مبارزات کاشف‌الغطاء در…
شاخصه‌های عرفان مثبت از نگاه عارفان…
خرداد 11, 1399 7
چکیده آیا می‌توان تعالیم عرفان و تصوف اسلامی و آموزه‌های صوفیانه را به حقیقی و غیرحقیقی، یا مثبت و منفی تقسیم کرد و وجه تمایزی برای عرفان مثبت از منفی قائل شد؟ اگر پاسخ مثبت است وجه تمایز آن کدام است؟ نوشتار حاضر به اختصار در صدد پاسخ‌گویی به این پرسش‌هاست. بر اساس یافته‌های…
متکلمان برجسته امامی در عصر حضور امامان…
خرداد 11, 1399 6
چکیده کلام شیعه استقلال و اصالت دارد و پیدایش آن به عصر حضور امامان برمی‌گردد؛ ولی برخی مستشرقان و مسلمانان، کلام شیعه را متأثر از جریان فکری اعتزال دانسته‌اند. مطالعه متکلمان شیعه و معرفی آنان در عصر حضور امامان، علاوه بر اثبات اصالت و استقلال کلام شیعه، می‌تواند تأثیرات کلام و…
دیدگاههای کلامی شیخ بهائی
خرداد 11, 1399 5
چکیده شیخ بهایی عالم ذوالفنون عصر صفوی است که در علوم مختلف آثار مهمی بر جای گذاشته است و هنوز نیز اثرگذاری وی بر علم و فرهنگ ایران‌زمین به خوبی روشن است. مقاله حاضر سعی دارد دیدگاههای کلامی وی را در اصول اعتقادی، با استفاده از آثار خطی و چاپی وی ارائه دهد. ایشان با رویکردی…
احادیث غلو در اهل سنّت و تشیع
خرداد 10, 1399 4
چکیده این مقاله دربارة احادیث غلوآمیزی است که در دو گروه شیعه و اهل سنت وارد شده است. بدین‌منظور ابتدا مفاهیم واژه‌ها‌ی اصلی این بحث را مطرح می‌کنیم. سپس به معیارهای تشخیص غلو می‌پردازیم که عبارت است از: راویان (نقد خارجی) و نقد حدیث (نقد داخلی). پس از اشاره‌ای کوتاه به نقد…
اهداف و انگیزه‌های نگارش تاریخ و سیره…
خرداد 10, 1399 4
چکیده مورخان و دانشمندان مسلمان، اعم از شیعه و سنی، از آغاز تاکنون، در معرفی و بیان سیره اهل بیت توجه ویژه‌ای داشته‌اند. هر یک از این نویسندگان با توجه به مذهب و روحیه و فرهنگ خاص خود به خلق این آثار پرداخته‌اند. این مقاله در پی بررسی اهداف و انگیزه‌های نگارش تاریخ و سیره اهل…
بررسی منابع علم امام با تکیه بر روایات…
خرداد 10, 1399 5
چکیده بحث امامت و خلافت بعد از رسول‌الله، از قدیمی‌ترین بحث‌های تاریخ اسلام و در عین حال از مباحث مهم کلامی روز شمرده می‌شود. امامت و ولایت از ارکان و اصول اساسی نظام اعتقادی شیعه است، به گونه‌ای که نظام اعتقادی شیعه و پایداری، ثبات، حفظ و ترویج آن، همه در سایه امامت و ولایت…
بازخوانی دیدگاههای رجالی نجاشی درباره…
خرداد 08, 1399 8
چکیده اهمیت متکلمان کوفه به دلیل اثبات ریشه‌های تاریخی کلام شیعه و تقارن آن با عصر حضور اهل بیت (ع) است. آثار کلامی متکلمان کوفه، اصالت شیعه و قدمت مباحث کلامی و اعتقادی در میان شیعه، و اهتمام اصحاب امامان شیعه به اندیشه‌های کلامی را نشان می‌دهد؛ چراکه در کوفه، تشیع اعتقادی…
مواجهه امام هادی (ع) با معتزله در مسائل…
دی 02, 1398 211
چکیدهمعتزله یکی از جریان‌های فکری- دینی است که زمینه‌ساز پدید آمدن تحول بزرگ فکری، در میان مسلمانان شد. ورود اندیشه‌های کلامی آنان در تغییر ماهیت برخی از اندیشه‌های جامعه اسلامی تأثیرگذار بوده و موضع‌گیری‌های مختلفی را به دنبال داشته است. از جمله مسائل بسیار مهم کلامی این فرقه…
افول اندیشه اعتزال؛ میراث تقابل اصحاب…
مهر 08, 1398 305
چکیده رویارویی عقل‌گرایان و نص‌گرایان در سده‌های نخستین اندیشه اسلامی، باعث شکل‌گیری مخالفت‌ها، تکفیرها و زد و خوردهایی از سوی هر دو طرف شد. اصحاب حدیث از معتزله با عناوینی همچون مرتد، زندیق، ملعون، عدوالله، گمراه و دروغ‌گو یاد می‌کردند و معتزله از اصحاب حدیث با عناوینی همچون…
دربارة زرتشتیان و معتزله
مهر 03, 1398 996
چکیده این مقاله به بررسی رابطة فکری بین زرتشتیان و مسلمانان در اوایل دورة اسلامی می‌پردازد. هدف این مقاله بررسی نمونه‌ای از وام‌گیری گروهی از پیروان دین جدید (اسلام) از دین قدیمی‌تر (زرتشتی) است. فرضیه‌ای که در اینجا مطرح است این است که واصل بن‌عطا، بنیان‌گذار فرقة معتزله، مفهوم…
عثمانیه و اصحاب حدیث قرون نخستین تا…
مهر 02, 1398 254
چکیده یکى از فرقه‌هاى به وجود آمده در نیمة نخست قرن اول هجرى عثمانیه بود. عثمانى‌مذهبان معتقد بودند خلیفة سوم مظلوم کشته شده و امام على(ع) در قتل او شریک است. امویان عثمانی‌مذهب دوران خلافت حضرت امیر(ع) را دوران فتنه معرفى کرده و این چنین تأثیر سنن علوى در میان اهل‌سنت کم‌رنگ…
اسماء الاهى از منظر امامیان و ماتریدیان
شهریور 11, 1398 313
اشاره ابومنصور محمّد بن محمّد ماتریدى در اوائل قرن چهارم هجرى در شرق جهان اسلام ظهور نمود و به اتخاذ طریق میانه در میان افراط و تفریطى که از سوى معتزله از یک سو و اهل حدیث و حنابله از سوى دیگر اعمال مى شد، همت گماشت. آراء و افکار ابومنصور، به نام خودش، یعنى «مکتب ماتریدى» مشهور…
باورهاى کلامى ماتریدیان
شهریور 10, 1398 304
درآمد ماتریدیه، فرقه کلامى نسبتاً بزرگى از اهل سنت و جماعت است که پایه گذار آن، ابومنصور محمد بن محمد بن محمود ماتریدى سمرقندى[1] (متوفاى 333ق) است. اهل سنت و جماعت از دیرزمان به دو فرقه اشاعره و ماتریدیه[2] تقسیم مى شوند که آغاز تأسیس هر دو فرقه به قرن چهارم هجرى بازمى گردد.…
تاریخ و عقاید معتزله
شهریور 06, 1398 327
اصل مقالهمعتزله عنوان جنبشى مذهبى است که واصل بن عطا (متوفاى 131هـ/748م) در نیمه اول قرن دوم هجرى / هشتم میلادى در بصره آن را بنیان گذاشت و بعداً یکى از مهم ترین مکاتب کلامى اسلام شد. منشأ این اصطلاح ـ که به معناى کسانى است که عزلت اختیار مى کنند و در کنارى مى ایستند ـ هنوز در…
تصوف سلفی: پروژه ناهمگون و ناتمام سعید…
تیر 12, 1398 409
سعید حوی از سلفیان سوری است که گرایش‌های صوفیانه دارد. او عضو اخوان‌المسلمین و یکی از رهبران آن در سطح ملی و بین‌المللی است. حوی در مدرسه‌ای سلفی آموزش دید؛ اما معلم او مرشدی از صوفیان بود. محیط آشوب‌ناک خاورمیانه، به‌ویژه سوریه، فلسطین و مصر، او را به‌شدت متأثر ساخت. وی برای…
معتزله بصره تفاوت ها وتمایزها
تیر 11, 1398 413
چکیدهجنبش اعتزال یکی از مهمترین جنبش‌های کلامی است که اوایل قرن دوم هجری در بصره شکل گرفت. حمایت خلفای عباسی همچون مأمون، معتصم و واثق از آن موجب رشد سریع این جریان شد، به گونه‌ای که عده زیادی از مردم عراق، از جمله ساکنان بغداد، به این جنبش گرویدند. پس از شکل‌گیری بغداد در 145…
آشنايى با فرق و مذاهب اسلامى ( اشاعره)
تیر 02, 1398 429
چکیده 1. به دنبال روش افراطى معتزله در استفاده از عقل و روش تفريطى اهل حديث در سركوب عقل ، مذهب اشعرى در اوايل سده چهارم هجرى به منظور تعديل اين دو جريان توسط ابوالحسن اشعرى پا به ميدان گذاشت . 2. صفات خبريه صفاتى هستند كه در آيات و اخبار آمده ولى عقل به خودى خود آنها را براى…
معرفی فرقه کلامی اشعریه
مرداد 24, 1396 1082
فرقه‌ای کلامی اسلامی است که به ابوالحسن اشعری نسبت داده می‌شود. وی علیه معتزله قیام کرد. اشاعره، برهان‌ها و دلایل عقلی و کلامی را به عنوان وسیله‌ای جهت مناظره با رقیبانی چون معتزله و فیلسوفان برای اثبات حقایق دینی و عقیده‌ی اسلامی به شیوه‌ی «ابن‌کلاب» به کار می‌گیرند.تأسیس…
جریان شناسی اشاعره
مرداد 24, 1396 1353
اين نوشتار بخشي از کتاب دو جلدي آشنايي با فرق و مذاهب اسلامي است که با همکاري برخي نويسندگان ديگر و به سفارش انجمن اديان و مذاهب در سال 1386 به نشر رسيده و به عنوان متن درسي در رشته اديان و مذاهب در دانشگاه‌هاي ايران تدريس مي‌شود.1. تاريخ مذهب اشعري1-1. بنيانگذار و تاريخ…
وضعیت سیاسی و فرهنگی شیعیان در دورة…
خرداد 12, 1399 2
چکیده دوران امامت امام رضا (ع) (183-203 ه.ق.) هم‌زمان با دوران حکومت سه خلیفة عباسی به نامهای هارون، امین و مأمون بود که با توجه به شرایط و خصوصیاتی که در دوران حکومت هر کدام از این خلفا وجود داشت، فرصت مناسبی در اختیار جامعة شیعی برای ترقی و تکامل و استفاده از حضور معصوم قرار…
کاوشي پيرامون فرزندان امام حسن عسکري ع…
فروردين 19, 1399 53
چکيده در ايران اسلامي، امامزادگان بسياري مدفون هستند و از جمله مباحث مطرح در اين زمينه، صحت انتساب آنان به امامان: مي‌باشد. در اين مورد، كاوش‌هايي نيز صورت گرفته است. اين نوشتار با روش توصيفي ـ تحليلي، درصدد راستي‌‌آزمايي يک امامزاده منسوب به امام حسن عسکري7 در ايران است. اين…
صمدیت حق تعالی از بُعد توحیدشناختی در…
اسفند 22, 1398 79
چکیده در برخی از بیانات امیرمؤمنان حضرت علی (ع) به چگونگی وجودی خداوند، که در عرفان اسلامی از او با عنوان «حقیقت مطلق وجود» و «حق مطلق» یاد می‌شود و از هر گونه تقید و محدودیتی منزه است، اشاره شده است. از آنجا که کتب عرفانی از بحث جامع نقلی ـ استدلالی برآمده از نطاق و فحوای…
بررسی تأکیدات نهج‌البلاغه درباره حقوق…
اسفند 21, 1398 77
چکیده در حکومت پیامبر اکرم (ص) اقلیت‌های دینی، شامل مسیحیان، یهودیان و مجوسیان، جزئی از جامعه اسلامی محسوب شدند و این تلفیق برگرفته از دستور خداوند در قرآن، همچون آیات 8 و 9 سوره مبارکه ممتحنه، انجام گرفت همان¬گونه که در سیره و احادیث امامان معصوم (ع) نیز قابل مشاهده است؛ از…
تحلیل منطقی استدلال‌های خداشناسی حضرت…
اسفند 19, 1398 81
چکیده شناخت خداوند و چگونگی حصول آن از اموری است که درنهج‌البلاغه به شکل ویژه مورد عنایت حضرت علی (ع) قرار گرفته است. از نظر ایشان دسترسی به کنه ذات و صفات حق تعالی غیر ممکن است، اما از طریق علم حضوری و نیز علم حصولی به صفات او، می‌توان به شناخت خداوند نایل شد؛ هرچند این شناخت…
تحلیل گفتمان انتقادی در نهج‌البلاغه بر…
اسفند 18, 1398 78
چکیده نظریه تحلیل گفتمان انتقادی از روش‌های نو و کیفی در بررسی متون است و به جای چیستی توصیف گفتمان، از چگونگی و چرایی تولید آن سخن می‌گوید. بر پایه¬ این نظریه، میان متن و زمینه¬ متن رابطه¬ تعاملی وجود دارد. این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی و بر پایه¬ تئوری فرکلاف، سعی دارد چگونگی…
گونه شناسي برخورد امام رضا عليه السلام…
بهمن 26, 1398 124
چكيده در عصر ائمه عليهم السلام علل و عوامل گوناگوني سبب شد كه جريان‌هاي انحرافي در جامعه اسلامي گسترش يابد. در قرن سوّم هجري مصادف با دوره امامت امام رضا عليه السلام، جريان‌هاي انحرافي به دلايل سياسي، فرهنگي، علمي، اجتماعي، اقتصادي، به اوج خود رسيد. فرقه‌هاي واقفيه، غلات، مفوضه،…
امامت عامه و خاصه در احاديث امام رضا…
بهمن 12, 1398 194
چكيده در اين مقاله، با بررسي اصل امامت عامه و خاصه از منظر امام رضا عليه السلام روشن مي‌شود كه ((امامت)) يکي از اصول مورد توجه آن حضرت بوده، جايگاهي بلند در احاديث آن حضرت دارد، آن حضرت صفات و ويژگي‌هاي امام را بصورت مفصل بيان کرده است؛ از جمله اين‌كه: امامت، اساس اسلام و امام،…
امام رضا و تربيت نسل منتظر
بهمن 12, 1398 169
چكيده امام رضا عليه السلام در بيانات خود به مسأله تربيت و انتظار اشاره كرده و گاهي انتظار فرج را برترين فضيلت دانسته اند؛ لذا تربيت نسلي منتظر، اهميت ويژه دارد که لازم است خانواده و جامعه، همگام در راه تحقق اين مهم بکوشند. در تربيت نسل منتظر، تربيت بايد ديني باشد؛ يعني شامل همه…
زندگاني حکيمه خاتون
دی 30, 1398 151
چكيدهحكيمه خاتون يكي از بانوان بزرگ عالم اسلام و تشيع است كه در يكي از برهه‌هاي حساس تاريخ، يعني در آستانه ميلاد حضرت مهدي(عج) مي‌زيسته است و پرستاري و آموزش مادر ولي عصر(عج) را عهده دار بوده است. ايشان جزء اولين كساني است كه حضرت مهدي(عج) را ديده است و راوي حديث ازدواج پدرايشان…
کاربرد سکه‌شناسی در مطالعات تاریخِ…
دی 21, 1398 149
چکیدهسکه‌شناسی نقشی مهم و اساسی در شناخت رویدادهای تاریخی دارد؛ به‌ویژه در روشنگری تاریخ مذهبی دوران‌های مختلف نقش مؤثری ایفا میکند. از مهمترین سکه‌های دوران اسلامی، سکه‌های ضرب‌شده در دوران ولایت‌عهدی امام رضا (ع) است. این سکه‌ها در سال‌های 201 تا 205 ه.ق.، و در مناطق شرقی…
نگاهی به زندگانی و شخصیت امام حسن مجتبی…
دی 10, 1398 259
1- ولادت حضرت امام حسن مجتبی (علیه السّلام) حضرت امام حسن مجتبی (علیه السلام) در شب پانزدهم رمضان سال دوم هجری مصادف با جنگ احد و به نقلی سال سوم هجری چشم به جهان گشودند. در كتاب كشف الغمه از كمال الدين بن طلحه شافعى نقل مي كند كه صحيحترين اقوال راجع به ولادت حضرت امام حسن…
کارکردهای اجتماعی اندیشه مهدویت در حوزه…
ارديبهشت 31, 1399 23
چکيده تقویت دو حوزه «دفاعی» و «امنيتی» از عناصر مهم برای توانمندی کشورها محسوب می‌شوند. عوامل گوناگونی در تداوم و پایداری امنیت و تقویت روحیه دفاعی در مردم نقش دارند. تثبیت باورها و آموزه‌های دین، از عناصر مهم استحکام روحیه دفاعی در مردم و به تبع آن، در تثبیت امنیت نقش مهمی…
تحلیل روش شناسی عقلی مهدویت پژوهی
ارديبهشت 30, 1399 27
چکيده حوزه «مهدویت پژوهی» به عنوان حوزه‌ای مطالعاتی به منظور استاندارد سازی معرفتی و ساختارمندی دانشی نیاز به موضوع و موضوع شناسی، غایت و غایت شناسی، مسائل و مسائل شناسی، روش و روش شناسی سامان یافته است. از آن جا که مسائل مهدویت پژوهی از نظر ماهیت شناختی و تبارشناختی دارای…
سیر تحول آرای مستشرقان در مورد مهدویت…
ارديبهشت 29, 1399 29
چکيده مستشرقان و پژوهشگران غربی، بیش از 150 سال است به موضوع مهدویت و جایگاه آن در عقاید اسلامی به طور خاص علاقه‌مند شده و در این زمینه به فعالیت گسترده‌ای پرداخته‌اند. نگاهی به کتاب‌ها و نوشته‌های این خاورشناسان، نشاندهنده نوعی تغییر و تحول در گزارشها و آرای ایشان در گذر زمان…
بررسیِ برداشتهای قرآنی احمد الحسن بصری…
ارديبهشت 28, 1399 24
چکيده جریان «احمد الحسن بصری»، یکی از جریان‌های خطرناک در موضوع مهدویت است. در حالی که استناد به خواب و استخاره، وجه مشترک احمد الحسن با بعضی از مدعیان دیگر است؛ ارائه تحلیل‌های جدید از روایات و مبانی خاص در رویکرد روایی، او را از ديگران متمایز کرده است. در چند سال اخیر،…
تحلیل نقش و شخصیت مسیحا دو فرقه قادیانی…
ارديبهشت 24, 1399 24
چکيده ظهور موعود نجاتبخش، مورد تأکید و تأیید همه مذاهب اسلامی است و روایات فراوانی در کتابهای شیعه و سنی به حوادث آخرالزمان و زمانه ظهور اشاره كرده‌اند. مدعیان دروغین، چه در جامه مهدویت و چه در لباس مجدد زمانه، به «تأویل» مفاهیم آخرالزمانی نصوص دینی رو آوردهاند. با توجه به…
بررسی چالش‌های جهاني پيش‌روي مدیریت…
ارديبهشت 24, 1399 28
چکيده رسالت این پژوهش، پرداختن به مسئله مدیریت مهدوی، تحلیل و بررسی چالش‌های جهانی پیش روی آن و راهكارهاي مقابله با اين چالش‌ها است. این نوشتار به چهار چالش جهانی در اين زمينه مي‌پردازد که با جست‌وجو در احادیث پیامبر و اهل بیت و اوضاع سیاسی و اجتماعی موجود در طول تاریخ یافت…
نیازسنجی مهدویت پژوهی با رویکرد ادبی
ارديبهشت 24, 1399 28
چکيده هدف بنیادین این پژوهه، طرح دغدغههای پژوهشی در «رویکرد ادبی به آموزه مهدیت» است. اما در قدم اول میبایست از میان برداشتهای ناهمگون، راهی به سوی دریافتی روشن از نیازهای پژوهشی در این زمینه جست. نیازسنجی مهدویتپژوهی با رویکرد ادبی، چنین قصد دشواری را به دوش میکشد.…
جایگاه و کارکرد اضطرار به حجت در فرهنگ…
ارديبهشت 22, 1399 34
چکيده «اضطرار به حجت»، يعني احساس نیاز عميق و مستمر به حجت خدا برروی زمین که از باور‌های عمیق در حوزه کلام شیعی است؛ امّا «جایگاه» و «کارکرد» آن در فرهنگ انتظار تبیین نشده است. این مقاله با روش تحلیلی– توصیفی به بررسی اين دو مقوله پرداخته است. نصب امام و فرض پیروی محض از…
نیازسنجی پژوهشی در گستره مناسبات «هنر»…
ارديبهشت 22, 1399 32
چکيده جستاری که در پی می‌آید، تلاشی است در ارائه مهمترین مسائل قابل پژوهش در عرصه مناسبات «هنر» و «آموزه مهدویت». در حوزه مهدویتپژوهی با رویکرد هنری، انتخاب نیازهای پژوهشی به‌عنوان مهمترین مرحله پژوهش در این حوزه مطرح است. سوگمندانه تاکنون الگویی فراگیر برای طی مراحل…
جایگاه فطرت، عقل و اراده بشر در تحقق…
ارديبهشت 21, 1399 32
چکيده در پژوهش حاضر، جایگاه فطرت، عقل و اراده بشر در تحقق صلح و عدالت جهانی بر پایه آموزه مهدویت بررسی شده است. تعیین جایگاه این سه عنصر، با نگاه معرفت شناختی و انسان شناختی به صورت مجموعه‌ای به هم پیوسته در این گفتمان، در اندیشه سیاسی اسلام؛ از این منظر اهمیت پیدا میکند که از…
سبک‌شناسی مواجهه ائمه ع با شبهه‌های…
ارديبهشت 20, 1399 41
چکیده پژوهش پیش رو، به «سبک شناسی ائمه در مقابله با شبهه‌های شبهه کنندگان بر مسئله مهدویت» پرداخته و هدف از اجرای آن، ارائه الگویی مناسب از تعامل اهل‌بیت با شبهه‌های وارده بر مهدویت، به منظور رویارویی هوشمندانه با آنها در زمان معاصر است. مفروض این تحقیق آن است که تعامل…
بررسی و نقد تکثر ادیان درعصر ظهور با…
ارديبهشت 20, 1399 39
چکیده مقاله حاضر عهده‌دار بررسی این مسئله است که بودونبود کثرت ادیان در آینده، در تعیین سرنوشت ادیان ونجات پیروان آنها چه نقشی دارد. به علاوه می‌کوشد به بررسی کثرت ادیان و نجات بخشی امام مهدی در آموزه‌های مهدویت بپردازد. این پژوهش، نخست، از منظر عقلی به تحلیل و بررسی کثرت…
اشتراکات و افتراقات خاندان‌های اهل حق
خرداد 08, 1399 6
چکیده اهل حق که «یارسان» نیز نامیده شده‌اند جریانی اعتقادی‌مذهبی هستند که در تقسیم‌بندی کلامی ذیل مذهب تشیع به حساب آورده شده‌اند. این جریان با تصوف مناسبات گوناگون داشته و آثاری از تفکرات زرتشتی و مزدیسنا در آن به چشم میخورد. زمان پیدایش این جریان را قرن دوم ه.ق. دانسته‌اند،…
دیدگاههای غالیانه شیخیه در خصوص مقامات…
ارديبهشت 28, 1399 25
چکيده با نگاه به آثار شیخیه، خصوصا آثار موسسان اصلی شیخیه (شیخ احمد احسائی و سید کاظم رشتی) رگههایی از غلو، از سوی آنان در اصول پنجگانه دین به چشم میخورد که بستر مساعدی برای دیگر اعتقادات آنان شده است. این فرقه، به عنوان یکی از فرقههای غالی منتسب به امامیه، به تبع رهبران…
مأخذ شناسي و باز شناسي محتواي کتاب…
ارديبهشت 09, 1399 42
چکيده «کتاب الاوصياء» يکي از تأليفات مهم شلمغاني (م 322 ق) است که موضوع اصلي آن، امامت و استمرار سنت وصايت از انبيا تا اوصيا بوده است. عنايت مؤلفان شيعه به اين کتاب در طول تاريخ، در عين انحرافي که بعد از يک دوره خدمات علمي، مؤلف آن بدان دچار گرديد؛ گوياي اهميت اين کتاب است. هر…
امامت از ديدگاه زيديه
فروردين 18, 1399 90
زيديه از جمله فرق اصلى شیعه است كه نظريه امامت، مرز مايز آنها با اماميه است. نظریه امامت این فرقه مبتنی بر قبول نص است. آنها امامت را عالی ترين مرتبه قدرت در دولت اسلامى می‌دانند؛ به تعظيم ذاتى و جايگاه مقدس براى امام قایل نیستند و معتقدند که امام از صفاتی همچون عصمت، علم لدنى…
بازخوانی نقادانه و واکاوی روایات…
فروردين 11, 1399
چکیده مقتل الحسین موجود در کتاب الهدایة الکبری از مقاتل قدیمی شیعی است که در قرن چهارم نوشته شده است. بخشی از احادیث این کتاب، از روایاتی است که دستاویز کتب غالیانه‌ای شد که از قرن دهم به بعد رواج یافت و بر افکار شیعه در سده‌های بعد تأثیر گذاشت. خصیبی پنج روایت مفصل نقل کرده که…
نقدی بر ترجمه بطلة کربلاء بنت الشاطئ
فروردين 03, 1399 79
چکیده ترجمه کانالی برای داد و ستد اندیشه و مهمترین ابزار ارتباطی و پیشرفت بین ملت‌ها بوده که در آن مهارت و درک درست اندیشه‌ها در کنار امانتداری و پایبندی به سبک اهمیت فراوان می‌یابد. برای بررسی میزان موفقیت یک ترجمه، نقد ترجمه مورد توجه قرار می‌گیرد. هدف از نقد و بیان کاستی‌های…
بررسی منزلت انبیا و ائمه (ع) از منظر سه…
اسفند 13, 1398 122
چکیده جایگاه پیامبران و ائمه (ع) یکی از مباحث کلامی است که هر یک از فرق شیعه به آن توجه کرده‌اند. بررسی دیدگاههای مذاهب شیعه نشان از اختلاف نظر چشمگیر میان آنان در این خصوص دارد. هر یک از فرق شیعی امامیه، اسماعیلیه و زیدیه با تکیه بر روش‌ها و ابزارهای معرفت‌شناسی دینی مقبول نزد…
شيخيه بستر پيدايش بابيت و بهائيت
دی 14, 1398 222
شيخيهفرقه شيخيه، براساس تعاليم عالم شيعي، شيخ احمد احسائي، در نيمه اول قرن سيزدهم به وجود آمد. پيروان اين فرقه مجموعاً از مردم بصره، حلّه، كربلا، قطيف، بحرين و بعضي از شهرهاي ايران بودند.(1)اساس اين مذهب، مبتني بر تركيب ((تعبيرات فلسفي قديم)) متأثر از آثار سهروردي با اخبار آل…
دیدگاه ائمه(ع) درباره شخصیت و قیام زید…
آذر 28, 1398 200
قیام زید بن‌علی (م121ق) از جهت زمینه‌ها، عوامل، ابعاد، نتیجه و پیامدهایش از موضوعات تاریخی پر ابهام است. یکی از ابعاد این موضوع، که همچنان مورد بحث محققان است، چگونگی مناسبات زید بن‌علی با پیشوایان امامیه و ماهیت عقیده و عمل وی در این روابط است. نگارنده معتقد است آنچه موجب…
تحلیل و بررسی حدیث «خلفاء امتی اثناعشر»…
آذر 20, 1398 275
یکی از احادیث معروف پیامبر(ص) حدیث «خلفاء أمتی اثناعشر، کلهم من قریش» است که در منابع حدیثی شیعه و سنی آمده است؛ اما در این میان، شیعیان زیدی‌مذهب از آن جهت که این حدیث را مخالف آموزه اصلی خود در باب امامت بنی‌فاطمه دیده‌اند، از نقل آن خودداری کرده و در اندک مواردی هم که این…
سیر تأویل نزد اسماعیلیان
مهر 03, 1398 293
چکیده مقالة حاضر گزارش مختصرى است از سیر تأویل نزد اسماعیلیان از آغاز تا دورة معاصر. نویسنده این سیر را به پنج دوره تقسیم مى‌کند: دورة اولیه که تأویل هنوز به شرح نظام‌مندی دست نیافته است، دورة فاطمیان که ویژگی‌اش حفظ تعادل میان ظاهر و باطن است، دورة الموت که در آن ارزش باطن بالا…
الرسالة الزاجرة؛ ردیه‌ای بر غلو در زیدیه
شهریور 12, 1398 306
اشاره: غلو و ادعاهاى نامتناسب با تعالیم دینى در مورد رهبران دینى، پدیده اى است که در بسیارى از ادیان و مذاهب وجود داشته و دارد. شیعیان «زیدیه» نیز در طول تاریخ در موارد بسیارى، در مورد امامان خود در وادى غلو لغزیده اند. یکى از نمودهاى غلو زیدیان، ادعاى نامیرایى و مهدویت در مورد…
