آخرین مطالب
رجعت از نگاه قرآن
دی 24, 1398 26
باور به رجعت، كه يکي از اعتقادات شيعه است، در طول تاريخ پُر فراز و فرود خود، همواره مورد توجه پژوهشگران عرصة دين بوده است.بدون ترديد، بررسي و تحليل بيشتر اين اعتقاد، ميتواند حقايق افزون‌تري را فراروي علاقه‌مندان قرار دهد؛ به ويژه آن که شيعه معتقد است، علاوه بر رواياتي که در اين…
مذاهب اسلامي و راه تعيين امام
دی 23, 1398 18
يكي از بحث‌هاي كلي امامت، راه تعيين امام است. در اين مقاله، نويسنده به دو بحث عمده در اين باره پرداخته است: 1. بيان عقيده فرقه‌هاي مختلف شيعه و سني 2. دلائل شيعة اماميه براي عقيده خود.از ميان شيعه، اماميه و كيسانيه و از اهل سنت، بكريه، تنها راه تعيين امام را نص مي‌دانند؛ اما…
بررسي مفهوم دكترين در دين پژوهي تطبيقي
دی 22, 1398 18
آنچه در پي مي آيد ترجمه اي است از مدخل Doctrine (دکترين) که در دائرة المعارف دين ويراستة ميرچا الياده به چاپ رسيده است.دائرة المعارف مذکور که براي اولين بار در سال 1987 ميلادي توسط شرکت انتشاراتي مک ميلان در نيويورک آمريکا رنگ چاپ را به خود ديده و بارها تجديد چاپ شده است، جامع…
بررسی و نقد دیدگاه علمای سلفی‌جهادی…
دی 19, 1398 11
چکیده تحریف‌ناپذیری قرآن از جمله باورهایی است که علمای اسلام، چه شیعه و چه سنی، بر آن اصرار دارند و در اعصار مختلف به واسطه ادله نقلی و عقلی از آن دفاع کرده‌اند. وهابیت در قرون اخیر و در ادامه آن گروه‌های سلفی‌جهادی متأثر از اندیشه وهابیت، کوشیده‌اند به هر بهانه‌ای شیعیان را از…
راهبردها و مهندسی فرهنگی امام هادی (ع)…
دی 19, 1398 12
چکیدهعصر امامت امام هادی (ع) هم‌زمان با شش تن از خلفای عباسی بود که با استفاده از شیوه‌های مختلف سعی در محدود کردن ائمه داشتند. در این دوره شاهد گسترش فرقه‌های کلامی و جریان‌های شیعی هستیم. صاحبان ادیان و اندیشه‌های غیراسلامی نیز کنار مسلمانان زندگی میکردند. فرقه‌های فقهی اهل…
بررسی چگونگی رویارویی امام علی (ع) با…
دی 18, 1398 11
چکیده در دوران رسالت پیامبر (ص)، اندیشه‌های فکری و کلامی، مسلمانان را با مشکل چندانی مواجه نمی‌کرد، اما با رحلت ایشان و در پی تحولات سیاسی و اجتماعی گسترده‌ای که جامعه اسلامی به خود دید، مسائل عقیدتی گاه نه به عنوان باور شخصی مسلمان، بلکه نماد جریانی انشعاب‌یافته از امت یکپارچه…
رويكردهاي جديد كلا‌مي در حكومت مصلح
دی 17, 1398 15
مقاله رويكردهاي جديد كلا‌مي در حكومت مصلح پس از تعريف كلا‌م و تمايز كلا‌م قديم با كلا‌م جديد به اين پرسش پاسخ داده است كه آيا حكومت مصلح جهاني با رويكردهاي جديد كلا‌مي مانند سكولا‌ريسم، پلوراليسم ديني، تساهل و تسامح، قرائت‌هاي مختلف از دين، تعارض علم و دين، سازگاري دارد يا خير؟…
جشن ميلاد و سيره معصومان در شاديها
دی 17, 1398 24
جشن ميلاد ، مظهر بزرگ‌ترين و پرشورترين شادي شيعيان است و اين نوشتار مباحثي است كوتاه در جشن ميلاد و تاريخچه آن و آداب شاديها از ديدگاه معصومان.نيمه شعبان، جشن ميلاد امام زمان(ع)، جشن زنده شدن آرزوها و اميدها، جشن آمادگي براي شركت در نهضتي بزرگ و انساني است. جشن…
قاعدهِ لطف
دی 16, 1398 33
اين نوشتار بر آن است، پس از بررسي تعريف قاعدهِ لطف، ديدگاه فلا‌سفه و متكلمين را دربارهِ آن تبيين نمايد، و به برخي شبهات قاعدهِ لطف پاسخ دهد. تعريف لطف‌‌بيش‌تر متكلمان، لطف را چنين تعريف كردهاند:<لطف، آن است كه مكلّف، با آن، به فرمان‌برداري نزديك‌تر و از انجام گناه…
مطالعه تطبیقی دیدگاه شیخ صدوق و شیخ…
دی 04, 1398 29
چکیدهاز جمله باورهای کلامی شیعیان که آنها را از اهل سنت متمایز کرده است، مسئله بداء است. عالمان شیعه خود نیز در تبیین آن هم‌داستان نیستند و دیدگاه‌های متفاوت دارند. قرن چهارم و پنجم، از دوره‌های مهم تبیین دگرسان بداء در میان دانشوران امامیه، با مرجعیت شیخ صدوق، شیخ مفید،…
مخالفت با شیعیان، عامل تغییر سنتهای…
دی 03, 1398 38
چکیدهبعد از قرآن کریم، سنت نبوی ارزشمندترین منبع برای مسلمانان است که حفظ آن و خودداری از بدعت در آن، همواره مورد تأکید پیامبر اکرم (ص) بوده است، تا جایی که برخی از اهل سنت، آن را ثقل دوم در حدیث ثقلین دانستهاند. علی‌رغم اهتمام مسلمین به حفظ سنت و پیروی از آن، شواهد فراوان حاکی…
تحلیل محتوای مناظرات توحیدی امام…
آذر 26, 1398 85
تحلیل محتوای مناظرات توحیدی امام صادق(ع) با ابن‌ابی‌العوجاء چکیده مسئله «توحید» و شبهات مطرح‌شده در این خصوص، از مهم‌ترین پرسش‌های تاریخی در طول بشریت بوده است و فرستادگان الهی تلاش‌های بسیاری برای پاسخگویی و تبیین این موضوع کرده‌اند. در پژوهش حاضر تلاش شده است با استفاده از روش…
مواجهه امام هادی (ع) با معتزله در مسائل…
دی 02, 1398 34
چکیدهمعتزله یکی از جریان‌های فکری- دینی است که زمینه‌ساز پدید آمدن تحول بزرگ فکری، در میان مسلمانان شد. ورود اندیشه‌های کلامی آنان در تغییر ماهیت برخی از اندیشه‌های جامعه اسلامی تأثیرگذار بوده و موضع‌گیری‌های مختلفی را به دنبال داشته است. از جمله مسائل بسیار مهم کلامی این فرقه…
افول اندیشه اعتزال؛ میراث تقابل اصحاب…
مهر 08, 1398 120
چکیده رویارویی عقل‌گرایان و نص‌گرایان در سده‌های نخستین اندیشه اسلامی، باعث شکل‌گیری مخالفت‌ها، تکفیرها و زد و خوردهایی از سوی هر دو طرف شد. اصحاب حدیث از معتزله با عناوینی همچون مرتد، زندیق، ملعون، عدوالله، گمراه و دروغ‌گو یاد میکردند و معتزله از اصحاب حدیث با عناوینی همچون…
دربارة زرتشتیان و معتزله
مهر 03, 1398 796
چکیده این مقاله به بررسی رابطة فکری بین زرتشتیان و مسلمانان در اوایل دورة اسلامی می‌پردازد. هدف این مقاله بررسی نمونه‌ای از وام‌گیری گروهی از پیروان دین جدید (اسلام) از دین قدیمی‌تر (زرتشتی) است. فرضیه‌ای که در اینجا مطرح است این است که واصل بن‌عطا، بنیان‌گذار فرقة معتزله، مفهوم…
عثمانیه و اصحاب حدیث قرون نخستین تا…
مهر 02, 1398 102
چکیده یکى از فرقه‌هاى به وجود آمده در نیمة نخست قرن اول هجرى عثمانیه بود. عثمانى‌مذهبان معتقد بودند خلیفة سوم مظلوم کشته شده و امام على(ع) در قتل او شریک است. امویان عثمانی‌مذهب دوران خلافت حضرت امیر(ع) را دوران فتنه معرفى کرده و این چنین تأثیر سنن علوى در میان اهل‌سنت کم‌رنگ…
اسماء الاهى از منظر امامیان و ماتریدیان
شهریور 11, 1398 151
اشاره ابومنصور محمّد بن محمّد ماتریدى در اوائل قرن چهارم هجرى در شرق جهان اسلام ظهور نمود و به اتخاذ طریق میانه در میان افراط و تفریطى که از سوى معتزله از یک سو و اهل حدیث و حنابله از سوى دیگر اعمال مى شد، همت گماشت. آراء و افکار ابومنصور، به نام خودش، یعنى «مکتب ماتریدى» مشهور…
باورهاى کلامى ماتریدیان
شهریور 10, 1398 136
درآمد ماتریدیه، فرقه کلامى نسبتاً بزرگى از اهل سنت و جماعت است که پایه گذار آن، ابومنصور محمد بن محمد بن محمود ماتریدى سمرقندى[1] (متوفاى 333ق) است. اهل سنت و جماعت از دیرزمان به دو فرقه اشاعره و ماتریدیه[2] تقسیم مى شوند که آغاز تأسیس هر دو فرقه به قرن چهارم هجرى بازمى گردد.…
تاریخ و عقاید معتزله
شهریور 06, 1398 154
اصل مقالهمعتزله عنوان جنبشى مذهبى است که واصل بن عطا (متوفاى 131هـ/748م) در نیمه اول قرن دوم هجرى / هشتم میلادى در بصره آن را بنیان گذاشت و بعداً یکى از مهم ترین مکاتب کلامى اسلام شد. منشأ این اصطلاح ـ که به معناى کسانى است که عزلت اختیار مى کنند و در کنارى مى ایستند ـ هنوز در…
تصوف سلفی: پروژه ناهمگون و ناتمام سعید…
تیر 12, 1398 223
سعید حوی از سلفیان سوری است که گرایش‌های صوفیانه دارد. او عضو اخوان‌المسلمین و یکی از رهبران آن در سطح ملی و بین‌المللی است. حوی در مدرسه‌ای سلفی آموزش دید؛ اما معلم او مرشدی از صوفیان بود. محیط آشوب‌ناک خاورمیانه، به‌ویژه سوریه، فلسطین و مصر، او را به‌شدت متأثر ساخت. وی برای…
معتزله بصره تفاوت ها وتمایزها
تیر 11, 1398 202
چکیدهجنبش اعتزال یکی از مهم‌ترین جنبش‌های کلامی است که اوایل قرن دوم هجری در بصره شکل گرفت. حمایت خلفای عباسی همچون مأمون، معتصم و واثق از آن موجب رشد سریع این جریان شد، به گونه‌ای که عده زیادی از مردم عراق، از جمله ساکنان بغداد، به این جنبش گرویدند. پس از شکل‌گیری بغداد در 145…
آشنايى با فرق و مذاهب اسلامى ( اشاعره)
تیر 02, 1398 244
چکیده 1. به دنبال روش افراطى معتزله در استفاده از عقل و روش تفريطى اهل حديث در سركوب عقل ، مذهب اشعرى در اوايل سده چهارم هجرى به منظور تعديل اين دو جريان توسط ابوالحسن اشعرى پا به ميدان گذاشت . 2. صفات خبريه صفاتى هستند كه در آيات و اخبار آمده ولى عقل به خودى خود آنها را براى…
معرفی فرقه کلامی اشعریه
مرداد 24, 1396 903
فرقه‌ای کلامی اسلامی است که به ابوالحسن اشعری نسبت داده می‌شود. وی علیه معتزله قیام کرد. اشاعره، برهان‌ها و دلایل عقلی و کلامی را به عنوان وسیله‌ای جهت مناظره با رقیبانی چون معتزله و فیلسوفان برای اثبات حقایق دینی و عقیده‌ی اسلامی به شیوه‌ی «ابن‌کلاب» به کار می‌گیرند.تأسیس…
جریان شناسی اشاعره
مرداد 24, 1396 1124
اين نوشتار بخشي از کتاب دو جلدي آشنايي با فرق و مذاهب اسلامي است که با همکاري برخي نويسندگان ديگر و به سفارش انجمن اديان و مذاهب در سال 1386 به نشر رسيده و به عنوان متن درسي در رشته اديان و مذاهب در دانشگاه‌هاي ايران تدريس مي‌شود.1. تاريخ مذهب اشعري1-1. بنيانگذار و تاريخ…
کاربرد سکه‌شناسی در مطالعات تاریخِ…
دی 21, 1398 10
چکیدهسکه‌شناسی نقشی مهم و اساسی در شناخت رویدادهای تاریخی دارد؛ به‌ویژه در روشنگری تاریخ مذهبی دوران‌های مختلف نقش مؤثری ایفا می‌کند. از مهم‌ترین سکه‌های دوران اسلامی، سکه‌های ضرب‌شده در دوران ولایت‌عهدی امام رضا (ع) است. این سکه‌ها در سال‌های 201 تا 205 ه.ق.، و در مناطق شرقی…
نگاهی به زندگانی و شخصیت امام حسن مجتبی…
دی 10, 1398 55
1- ولادت حضرت امام حسن مجتبی (علیه السّلام) حضرت امام حسن مجتبی (علیه السلام) در شب پانزدهم رمضان سال دوم هجری مصادف با جنگ احد و به نقلی سال سوم هجری چشم به جهان گشودند. در كتاب كشف الغمه از كمال الدين بن طلحه شافعى نقل مي كند كه صحيحترين اقوال راجع به ولادت حضرت امام حسن…
تعامل روحانیان شیعه با دولت صفوی؛ علل و…
دی 09, 1398 38
چکیده این مقاله به پرسش از علل و پیامدهای تعامل روحانیان شیعه با دولت صفویه پاسخ می‌دهد و زمینه‌های گسترش تشیع در این دوره تاریخی را بررسی می‌کند. روش این مقاله، بررسی اسناد تاریخی درباره چگونگی رفتار دولت صفویه و عکس العمل عالمان شیعی است. رویکرد اعتدالی اهل تسنن در ایرانِ بعد…
تأثیر سنتهای عاشورایی حاکمان در گسترش…
دی 01, 1398 48
تأثیر سنتهای عاشورایی حاکمان در گسترش تشیع در ایران (656-907 ق) چکیده شناسایی سنتهای عاشورایی در میان حاکمان، به عنوان بخشی از طبقه نخبه جامعه، در مقطع مهم تاریخیِ 656ق (سال سقوط بغداد و خلافت عباسی) تا 907ق (تأسیس دولت صفویه)، با هدف کشف میزان تأثیر این سنت‌ها بر رشد و گسترش…
تأملی در جایگاه و مقام ابن‌شهاب زُهری
آبان 11, 1398 114
محمد بن‌مسلم بن‌عبدالله بن‌شهاب زهری یکی از عالمان برجسته و معروف اهل سنت است. از او به حدی در مآخذ و منابع عامه توصیف و تعریف شده که شگفتی انسان را برمی‌انگیزد. در این مقاله ضمن طرح این تعریف‌ها و توصیف‌ها و دیدگاه اهل سنت درباره وی، نشان می‌دهیم که بیشتر این توصیفات به این…
روایت سنتی از تاریخ زرتشت
آبان 11, 1398 137
مسئلۀ تاریخ زرتشت همواره یکی از موضوعاتی بوده که نظر دانشمندان و شرق‌شناسان بزرگ را به خود جلب کرده است. عده‌ای از مستشرقان بر این گمان‌اند که زرتشت در حدود 600 قبل از میلاد ظهور کرده است. برخی دیگر این نظر را رد می‌کنند و تاریخ حیات او را به زمانی بسیار دور‌تر می‌رسانند. دکتر…
مواجهه فکری و عملی امامان شیعه با…
مهر 09, 1398 123
چکیده امامان شیعه در مواجهه با مخالفان سیاسی خود سه شیوة تقیه، پیکار و غیبت را به کار گرفتند. امامان با هدف حفظ وحدت میان صفوف مسلمانان و نیز حفظ جان، مال و عِرض خود و شیعیانشان تقیه میکردند، اما این به آن معنا نبود که ساکت بنشینند و از امور شیعیان غافل شوند؛ بلکه آنها به…
بررسی اجمالی مزارات فرق شیعه در شام
مهر 04, 1398 137
چکیده سرزمین شام از صدر اسلام، محل تجمع و سکونت پیروان فرقه‌های مختلف اسلامی بوده است. فرق مختلف شیعه نیز از سده‌های اولیه هجری در این سرزمین حضور داشته‌اند و حتی در برخی دوره‌های تاریخی، موفق به ایجاد حکومت شیعی شده‌اند. از نظر فکری نیز در برهه‌ای از تاریخ، منطقة جبل عامل، یکی…
سیماى اخلاقى پیامبر اکرم(ص) و مسئله عصمت
شهریور 14, 1398 163
اشاره: از نظر مسلمانان، پیامبر اکرم(ص) معصوم و نیز اسوه اخلاقىِ هر مسلمانى است. این دو عقیده برآمده از تعلیمات قرآن کریم است. پیامبر در ابلاغ پیام الهى امانتدار است؛ اما افزون بر آن، خود تجسم و تبلور انسانى است که خداوند خواستارش است. با این همه، در قرآن کریم آیاتى به چشم مى…
رفتار پیامبر(ص) با پیروان دیگر ادیان
شهریور 12, 1398 155
اشاره هنگام ظهور اسلام، در کنار گروه غالب در شبه جزیره عربستان یعنى مشرکان، عده اى نیز بر ادیان پیشین باقى بودند. این که پیامبر اسلام با آن گروه ها چه رفتارى داشت، پیوسته از مباحث مورد توجه نویسندگان و محققان بوده است. مقاله حاضر در صدد است تا با رویکردى تاریخى این تعامل را…
فروپاشی دولت ساسانی و گروش ایرانیان به…
شهریور 06, 1398 167
اشارهمعمول بوده که مسلمان شدنِ ایرانیان را معلولِ فروپاشى دولت ساسانى و استیلاى سیاسى و نظامى تازیان بر ایران زمین بشمارند; و چنان وانمایند که اگر سپاه ایرانیان در «قادسیّه» شکسته نمى شد، شاهنشاهىِ دیرینه ساسانى همچنان بر مدار کهنِ خویش مى گردید و «ایرانى» کماکان زرتشتى باقى…
واکاوی جایگاه رسول خدا (ص) در دانش…
شهریور 05, 1398 158
چکیدهصفت علم و آگاهی در کنار عصمت دو مؤلفه اصلی شکل‌دهنده ویژگی‌های شخصیتی جانشین پیامبر از نگاه شیعه است. مکتب امامیه امام را علاوه بر عهده‌داربودن مرجعیت دینی و علمی دارای حق انحصاری الاهی در این حوزه می‌داند. این نگاه با توجه به جایگاه امامت در منظومه باورهای شیعه استحکام…
چگونگي پيروزي امام زمان(عج)
دی 25, 1398 30
چكيدهبي شك زندگي انفرادي و عدم تفاهم و تعادل، ملازم با جهل، عقب ماندگي و انحطاط است. در مقابل، تعادل و هم زيستي، زندگي اجتماعي، انسجام و اتحاد، پيشرفت و ترقيات علمي، صنعتي، اجتماعي و...را به همراه خواهد داشت.از روزي كه بشر از انزواي خلوت خود، از ميان غارها، كنار سنگ‌ها و پاي…
مهدويت و زبان دين
دی 24, 1398 11
چكيدهمباحث آينده‌نگر ـ به ويژه مباحث مهدويت ـ در تحرك و پويايي بشر و جوامع بشري، نقش مهم و بي‌بديلي دارند. عملي‌شدن نقش مهدويت و ايفاي رسالتِ آن، ميان باورمندان مهدوي به دو امر بستگي دارد: اعتقاد و باور قوي به مهدويت؛ اعتقاد به واقع‌نمابودن و شناختاري‌بودن مهدويت و گزاره‌هاي…
انقلاب اسلامي ايران، جلوهاي از الطاف…
دی 23, 1398 14
انقلاب اسلامي ايران، به رهبري امام خميني( از حوادث کمنظير تاريخ اين مرز و بوم است که توانست رژيم پهلوي را -که قدرتهاي بزرگ شرق و غرب، مدافع آن بودند و تا بن دندان مسلح بود- به گورستان تاريخ فرستد و بساط کهنة شاه و شاهبازي را براي ابد از اين کشور بيرون بريزد.درباره علل و عوامل…
آموزه مهدويت در زيارت عاشورا
دی 22, 1398 12
در اين زيارت با زمينه‌هاي توصيف شده از تولا و تبرا، سلام و لعن، سِلم و حُرب، و درخواست ثبات و پايداري در احقاق حق، ابراز نفرت و انزجار از پايه گذاران ستم و مباشران قتل امام حسين( و پيروان آنان در طول تاريخ، مي‌توان مهديِ ياوران تمام عيار و آگاه و در حال آماده باش. در اين مقالة…
مقايسه دو آموزه؛ جهاني سازي غربي و…
دی 22, 1398 9
اين مقاله با تبيين مفهوم و برداشتهاي مختلف از پديدة روزافزون جهاني شدن يا جهاني سازي به مقايسه دو آموزة "جهاني سازي مهدوي" با "جهاني سازي غربي" پرداخته و با تشريح ويژگي و شاخصه‌ها، و تبعات هر يک، ـ بويژه در آموزه دولت جهاني مهدي(عج) ـ برتري الگوي آرماني جهاني‌سازي مهدوي براي…
مهدويت و جنگ تمدن ها
دی 22, 1398 8
نوشتار حاضر به مقايسه ميان گفتمان (مهدويت) و نظريه (برخورد تمدن ها)ي هانتينگتون مبادرت کرده است. ابتدا نظريه جنگ تمدن ها مختصراً بازگو و نقد کلي مي شود، سپس به تفصيل، محتواي آن با نظريه شيعي ـ اسلامي مهدويت مقايسه مي گردد. دين ايدئولوژيک اسلام با ايدئولوژي مهدويت، حساسيت غرب را…
دكترين مهدويت و كاركرد آن از منظر…
دی 22, 1398 21
دكترين مهدويت، آموزه و اعتقادي ديني بر محور فرهنگ مهدوي است كه در دو عصر غيبت و ظهور توانايي و قابليت نظريه پردازي و ارائه راه حل هاي راهبردي در حوزه هاي متفاوت انساني و اجتماعي را داراست، به گونه اي كه مي توان بر اساس اين دكترين در عرصه فردي و اجتماعي نظريه پردازي نمود. تفسير…
سطوح، ابعاد و گستره عدالت در حكومت مهدوي
دی 21, 1398 22
آنچه در اين نوشتار بدان پرداخته شده، موشكافي و بررسي سطوح، أبعاد و گسترة عدالت در حكومت حضرت مهدي(عج) مي‌باشد. سطوح عدالت، فردي، اجتماعي و تاريخي دانسته شده، امّا از آنجا كه تمام مكاتب لاف برقراري عدالت اجتماعي را مي‌زنند به ابعاد عدالت اجتماعي پرداخته شده و تفاوت آن در دو…
نقدي بر نظريه هم گرايي ابن خلدون در…
دی 21, 1398 7
ابن خلدون معتقد است پيدايش و زوال دولتها و حكومتها در سطح منطقهاي و بومي، منوط به عصبيت (همگرايي) افراد يك قبيله و عشيره در سطح كشوري يا جهاني، بسته به همگرايي شهروندان هم نژاد است. نظريه ابن خلدون به ((العصبية)) مشهور است، وي براي اثبات پندار خويش، مستندات و رخدادهاي…
عدالت مهدوي در انديشه مقام معظم رهبري
دی 21, 1398 10
ميلاد عدل، عيد عدالت خواهانجشن ميلاد حضرت حجت (عج) براي عموم شيعيان، بلكه همه عدالتخواهان عالم يك عيد بزرگ است.1 اميد مظلومانهمه كساني كه از ظلمي رنج بردهاند، چه آنهايي كه به خود آنان ظلم شده است و رنج بردهاند و چه كساني كه به ستمكشي ديگران نگاه كردهاند و رنج بردهاند، با ياد…
مهدويت و عدل الهي
دی 19, 1398 20
وقتي قرآن كريم از امامت سخن به ميان مي‌آورد آن عنصر محوري امامت را تذكر مي‌دهد. مي‌فرمايد: لاينال عهدي الظالمين؛ يعني امامت عهد خداست و اين عهد بايد به افراد شايسته برسد، به ظالم نمي‌رسد و اما آنچه كه عنصر محوري امامت و رهبري است جريان عدل است و چون وجود مبارك حضرت ولي عصر، امام…
اهل كتاب در دولت مهدي (عج) (1)
دی 18, 1398 16
سرنوشت جمعيت انبوه اهل كتاب در عصر طلايي ظهور موضوعي است كه در اين نوشتار ابعاد مختلف آن كاويده مي‌شود.در اين باره از ميان فرضيه‌هاي گوناگون، فرضيه اسلام آوردن اكثريت اهل كتاب انتخاب و با شواهد و قراين فراواني تأ‌ييد مي‌شود. بررسي مدلول روايات اين…
شيخيه بستر پيدايش بابيت و بهائيت
دی 14, 1398 44
شيخيهفرقه شيخيه، براساس تعاليم عالم شيعي، شيخ احمد احسائي، در نيمه اول قرن سيزدهم به وجود آمد. پيروان اين فرقه مجموعاً از مردم بصره، حلّه، كربلا، قطيف، بحرين و بعضي از شهرهاي ايران بودند.(1)اساس اين مذهب، مبتني بر تركيب ((تعبيرات فلسفي قديم)) متأثر از آثار سهروردي با اخبار آل…
دیدگاه ائمه(ع) درباره شخصیت و قیام زید…
آذر 28, 1398 47
قیام زید بن‌علی (م121ق) از جهت زمینه‌ها، عوامل، ابعاد، نتیجه و پیامدهایش از موضوعات تاریخی پر ابهام است. یکی از ابعاد این موضوع، که همچنان مورد بحث محققان است، چگونگی مناسبات زید بن‌علی با پیشوایان امامیه و ماهیت عقیده و عمل وی در این روابط است. نگارنده معتقد است آنچه موجب…
تحلیل و بررسی حدیث «خلفاء امتی اثناعشر»…
آذر 20, 1398 80
یکی از احادیث معروف پیامبر(ص) حدیث «خلفاء أمتی اثناعشر، کلهم من قریش» است که در منابع حدیثی شیعه و سنی آمده است؛ اما در این میان، شیعیان زیدی‌مذهب از آن جهت که این حدیث را مخالف آموزه اصلی خود در باب امامت بنی‌فاطمه دیده‌اند، از نقل آن خودداری کرده و در اندک مواردی هم که این…
سیر تأویل نزد اسماعیلیان
مهر 03, 1398 117
چکیده مقالة حاضر گزارش مختصرى است از سیر تأویل نزد اسماعیلیان از آغاز تا دورة معاصر. نویسنده این سیر را به پنج دوره تقسیم مى‌کند: دورة اولیه که تأویل هنوز به شرح نظام‌مندی دست نیافته است، دورة فاطمیان که ویژگی‌اش حفظ تعادل میان ظاهر و باطن است، دورة الموت که در آن ارزش باطن بالا…
الرسالة الزاجرة؛ ردیه‌ای بر غلو در زیدیه
شهریور 12, 1398 133
اشاره: غلو و ادعاهاى نامتناسب با تعالیم دینى در مورد رهبران دینى، پدیده اى است که در بسیارى از ادیان و مذاهب وجود داشته و دارد. شیعیان «زیدیه» نیز در طول تاریخ در موارد بسیارى، در مورد امامان خود در وادى غلو لغزیده اند. یکى از نمودهاى غلو زیدیان، ادعاى نامیرایى و مهدویت در مورد…
مهدویت و فرقه حسینیّه زیدیه
شهریور 11, 1398 137
اشاره: در تاریخ شیعیان زیدى به بحث هایى جدى در مورد مهدى موعود و ظهور مدعیان مهدویت برمى خوریم. یکى از مهم ترین این موارد، ادعاى مهدویت در خصوص یکى از امامان زیدیه یمن در آغاز قرن پنجم هجرى قمرى است. اگر چه پیش از این نیز در میان زیدیه مدعیان مهدویت ظهور کرده بودند، چنین ادعایى…
تأثیرپذیرى تصوف از اسماعیلیه
شهریور 10, 1398 164
اشاره: عموم محققان معاصر معتقدند که تصوف متأثر از تعالیم اسماعیلیه بوده و در مباحث خداى ناشناختنى (غیب الغیوب)، قطب و مراد، ولایت و انسان کامل و گرایش هاى گنوسى از آنان بهره برده است. برخى محققان ابن عربى را در تمایلات نوفیثاغورسى، مسئله وحدت وجود، مسئله قطب و اوتاد متأثر از…
آشنایى با زیدیه
شهریور 06, 1398 164
چکیده اندیشه ها و تاریخ زیدیه را چون سایر فرق و مذاهب مى توان از دریچه هاى مختلف مطالعه کرد. اگر به زیدیه به عنوان قدرتى سیاسى بنگریم، باید به تاریخ دولت هاى زیدى مذهبِ ادریسیان مغرب و داعیان و امامان دیلم و طبرستان و سلسله امامان زیدى در یمن بپردازیم. اگر با نگاهى کلامى و…
عبدالله بن میمون و اسماعیلیان
مرداد 30, 1398 173
در کتابهاى شیعه بر پایه مندرجات کتابهاى معتبر شیعه، عبداللّه بن میمون یکى از یاران و راویان امام صادق(ع) ـ و نیز احتمالا امام باقر(ع) ـ و مؤلف چند کتاب و از موالى بنى مخزوم و اهل مکّه بوده[1] و هیچ رابطه اى با اهواز و تشکیلات اسماعیلیان نداشته است. اعتماد ما به صحّتِ اظهاراتِ…
مقایسه نقش موعودباوری در پیدایش دو فرقه…
مرداد 26, 1398 180
چکیده برداشت نادرست از آموزه ظهور یا بازگشت منجی موعود، نظر به جایگاه و اهمیت این آموزه در ادیان ابراهیمی، از جنبه‌های مختلف در طول تاریخ، نقش مهمی در پیدایش فرقه‌های متعددی در این ادیان داشته است. در اسلام، فرقه شیخیه و در مسیحیت فرقه مورمون‌ها از این دسته‌اند. در اسلام،…
واکاوی جریان غلو و جعل حدیث در فرقۀ…
تیر 31, 1398 181
چکیدهبازشناسی اندیشه‌ها و رفتارهای فرق و مذاهب اسلامی یکی از نیازهای علمی جامعه به شمار می‌آید. زیرا می‌تواند به شناخت دیدگاه‌های مختلف اعتقادی و مذهبی که در ادوار مختلف تاریخ اسلامی وجود داشته و آثاری که از خود بر جای گذاشته کمک کند. از جمله این فرق که تأثیرات درخور توجهی…
پیدایش فرقه مُطَرّفیه و ماهیت آن
تیر 18, 1398 202
چکیدهفرقه مطرفیه از انشعابات مهم زیدیه یمن است که در قرن پنجم ظهور کرد. این فرقه با مطرح‌کردن برخی باورهای چالش‌برانگیز و متفاوت با سنت کلامی زیدیه زمینه مناقشات و مجادلات کلامی میان خود و سایر زیدیان را فراهم کرد. مطرفیه با ایجاد اماکن متعددی به نام «هِجره» که مراکزی امن برای…