آخرین مطالب
خاستگاه تشیع در بحرین
شهریور 27, 1398 15
امروزه بحرین یکى از مراکز مهم تشیع در دنیا به شمار مى آید و بعد از ایران و عراق مى توان آن را به لحاظ سابقه تاریخى سومین مرکز تشیع معرفى کرد.ارتباط و علاقه ساکنان این جزیره با مذهب تشیع به حدى محکم و وثیق است که در نزد اهالى شبه جزیره و ساحل نشینان خلیج فارس، کلمه «بحرانى»…
نودینی شیعیان آفریقای شرقی: بررسی میدانی
شهریور 27, 1398 12
چکیده اسلام و مسیحیت، در نتیجهٔ تلاش‌های تبشیری سازمان‌یافته در آفریقای شرقی رو به گسترش نهاده‌اند. در این تحقیق نودینان مسلمان در تانزانیا و کنیا بررسی شده‌اند. این مطالعه به منظور تعیین میزان تأثیر تبلیغات سازمان اسلامی در تغییر کیش آنان بوده است. همچنین، به دنبال یافتن پاسخ…
ذوالنون مصری و عرفان اسلامی نخستین
شهریور 25, 1398 15
چکیده این مقاله برخی از آموزه‌های اصلی منسوب به ذوالنون مصری (متوفای 245 ه.ق./859-860 م.) از شخصیت‌های برجسته در عصر شکل‌گیری سنت تصوف را بررسی می‌کند. این آموزه‌ها در قالب انبوهی از کلمات که در تصنیفات صوفیان، در فرهنگ‌نامه‌های سیره، و در دیگر منابع گوناگون اسلامی به ذوالنون…
ایرانیان و شیعیان در تایلند: از دوره…
شهریور 25, 1398 14
چکیده تاریخ روابط فرهنگی و تجاری ایران با کشورهای جنوب شرقی آسیا به پیش از اسلام باز می‌گردد که رابطه با سیام و سابقه حضور ایرانیان در آن کشور از این جهت در خور توجه و پیگیری است. این نوشتار، گزارش مفصّل کریستف مارسینوفسکی در سخنرانی عمومی وی در 20 مارس 2012 در مرکز نالاندا-…
نگاهی به آرا و عقاید و زمینه‌های بروز و…
شهریور 24, 1398 12
چکیده حروفیه، فرقه‌ای است که در ایران عصر مغول و تیمور، تحت تأثیر اوضاع نابسامان آن عصر ظهور کرد و هدفش قیام پیشهوران و رعایا علیه تبعیض طبقاتی بود. این نوشتار بر آن است تا اهمّ اصول اعتقادی حروفیه، ریشه‌های تاریخی و رهبران و پایه‌گذاران اصلی آن را بررسی و معرفی کند؛ حروفیه یک…
بررسی تأثیر دعا بر گرایش‌های متعالی…
شهریور 24, 1398 11
چکیده در همه مذاهب اسلامی به دعا توجه شده است. از میان همه این مذاهب، دعا در شیعه جایگاه ویژه‌ای دارد. اهمیت دعا و آثار سازنده آن و نقش مهم گرایش‌ها در نیل به کمال، نویسنده را بر آن داشت که تأثیر دعای شیعی بر گرایش‌های انسان را، که یکی از ساحت‌های وجودی او است، بررسی کند. روش…
سیرة اهل الکساء: نخستین منابع شیعى…
شهریور 14, 1398 24
اصل مقالهاشاره: نویسنده مقاله، بحث خود را در پنج بخش ارائه کرده است. در بخش نخست، مقاله را با بحث درباره سرشت منابع آغاز مى کند و سه گروه از منابع امامى را نام مى برد: اول نوشته هاى کلینى، ابن بابویه قمى و شیخ مفید که به یمن آنها حجم عمده روایات سیره ـ مغازى امامى بر جاى مانده…
جمع و تدوین قرآن
شهریور 14, 1398 25
اصل مقالهمقدمه مترجم هارالد موتسکى(Harald Motzki) متولد سال 1947 در هلند و استاد مطالعات اسلامى در دانشگاه نایمخِن (Nijmegen)در همان کشور است. وى امروزه مهم ترین و پرکارترین اسلام شناس غربى در زمینه سیره و حدیث نبوى به شمار مى آید. بیشترین شهرت و تخصص موتسکى، مطالعات حدیثى و…
نگاهی به تطورجایگاه روایات رجعت در…
شهریور 09, 1398 28
چکیده از میان روایات رجعت آنچه بیشتر تا پیش از قرن چهارم رواج داشته و توجه محدثان را به خود جلب کرده، روایات دابّه و عصا و میسم است. تعداد این روایات اندک بوده و بیانگر شأنی از شئون امامت تلقی می‌شده است. از سده چهارم (آغاز غیبت کبری) تا سده نهم، نقل سایر روایات رجعت فزونی یافته…
پیامبر و مرجعیّت علمى امیرمؤمنان -
شهریور 09, 1398 30
از روزى که پیامبر بزرگوار اسلام صلى الله علیه و آله وسلم در مکه مکرّمه به رسالت مبعوث گردید؛ در مناسبتهاى گوناگون به تثبیت موقعیت دینى، اجتماعى و سیاسى امیرمؤمنان علیه السلام پرداخت. بدین جهت هر روز به شکلى، وى را مطرح ساخته، تا مسلمانان بیش از پیش با این چهره مقدس آشنا شوند. با…
جایگاه اهل بیت(علیهم السلام) در سوره…
شهریور 09, 1398 29
چکیده سوره دهر، عمل بسیار خالصانه و ایثارگرانه عده ای از امت اسلامی را به نمایش می گذارد که به اعتراف اکثر روایات فریقین مرتبط با اهل بیت(علیهم السلام) می باشد و از این باب آنان سبب نزول سوره بوده اند.برخی دانشمندان اهل سنت اسباب نزول هفت گانه دیگری را هم مطرح نموده اند که نه…
ابزار و منابع معرفت دینی از دیدگاه…
شهریور 07, 1398 37
چکیدهمحمدبن‌‌حسن صفّار یکی از شخصیت‌های بزرگِ قرن سوم است که در میان متکلمان و اندیشمندان نخستین امامیه در شهر قم جایگاه ممتازی دارد. یکی از مباحث مهم در معرفت‌شناسی، بحث از منابع معرفت است. بر اساس گزارش‌های محمدبن‌‌حسن صفّار، ابزار و منابع معرفت دینی عبارت است از کتاب، سنت،…
اسماء الاهى از منظر امامیان و ماتریدیان
شهریور 11, 1398 28
اشاره ابومنصور محمّد بن محمّد ماتریدى در اوائل قرن چهارم هجرى در شرق جهان اسلام ظهور نمود و به اتخاذ طریق میانه در میان افراط و تفریطى که از سوى معتزله از یک سو و اهل حدیث و حنابله از سوى دیگر اعمال مى شد، همت گماشت. آراء و افکار ابومنصور، به نام خودش، یعنى «مکتب ماتریدى» مشهور…
باورهاى کلامى ماتریدیان
شهریور 10, 1398 27
درآمد ماتریدیه، فرقه کلامى نسبتاً بزرگى از اهل سنت و جماعت است که پایه گذار آن، ابومنصور محمد بن محمد بن محمود ماتریدى سمرقندى[1] (متوفاى 333ق) است. اهل سنت و جماعت از دیرزمان به دو فرقه اشاعره و ماتریدیه[2] تقسیم مى شوند که آغاز تأسیس هر دو فرقه به قرن چهارم هجرى بازمى گردد.…
تاریخ و عقاید معتزله
شهریور 06, 1398 28
اصل مقالهمعتزله عنوان جنبشى مذهبى است که واصل بن عطا (متوفاى 131هـ/748م) در نیمه اول قرن دوم هجرى / هشتم میلادى در بصره آن را بنیان گذاشت و بعداً یکى از مهم ترین مکاتب کلامى اسلام شد. منشأ این اصطلاح ـ که به معناى کسانى است که عزلت اختیار مى کنند و در کنارى مى ایستند ـ هنوز در…
تصوف سلفی: پروژه ناهمگون و ناتمام سعید…
تیر 12, 1398 75
سعید حوی از سلفیان سوری است که گرایش‌های صوفیانه دارد. او عضو اخوان‌المسلمین و یکی از رهبران آن در سطح ملی و بین‌المللی است. حوی در مدرسه‌ای سلفی آموزش دید؛ اما معلم او مرشدی از صوفیان بود. محیط آشوب‌ناک خاورمیانه، به‌ویژه سوریه، فلسطین و مصر، او را به‌شدت متأثر ساخت. وی برای…
معتزله بصره تفاوت ها وتمایزها
تیر 11, 1398 70
چکیدهجنبش اعتزال یکی از مهمترین جنبش‌های کلامی است که اوایل قرن دوم هجری در بصره شکل گرفت. حمایت خلفای عباسی همچون مأمون، معتصم و واثق از آن موجب رشد سریع این جریان شد، به گونه‌ای که عده زیادی از مردم عراق، از جمله ساکنان بغداد، به این جنبش گرویدند. پس از شکل‌گیری بغداد در 145…
آشنايى با فرق و مذاهب اسلامى ( اشاعره)
تیر 02, 1398 102
چکیده 1. به دنبال روش افراطى معتزله در استفاده از عقل و روش تفريطى اهل حديث در سركوب عقل ، مذهب اشعرى در اوايل سده چهارم هجرى به منظور تعديل اين دو جريان توسط ابوالحسن اشعرى پا به ميدان گذاشت . 2. صفات خبريه صفاتى هستند كه در آيات و اخبار آمده ولى عقل به خودى خود آنها را براى…
معرفی فرقه کلامی اشعریه
مرداد 24, 1396 758
فرقه‌ای کلامی اسلامی است که به ابوالحسن اشعری نسبت داده می‌شود. وی علیه معتزله قیام کرد. اشاعره، برهان‌ها و دلایل عقلی و کلامی را به عنوان وسیله‌ای جهت مناظره با رقیبانی چون معتزله و فیلسوفان برای اثبات حقایق دینی و عقیده‌ی اسلامی به شیوه‌ی «ابن‌کلاب» به کار می‌گیرند.تأسیس…
جریان شناسی اشاعره
مرداد 24, 1396 962
اين نوشتار بخشي از کتاب دو جلدي آشنايي با فرق و مذاهب اسلامي است که با همکاري برخي نويسندگان ديگر و به سفارش انجمن اديان و مذاهب در سال 1386 به نشر رسيده و به عنوان متن درسي در رشته اديان و مذاهب در دانشگاه‌هاي ايران تدريس مي‌شود.1. تاريخ مذهب اشعري1-1. بنيانگذار و تاريخ…
بررسی و تحلیل اصول عقاید اشاعره
مرداد 24, 1396 640
اشاعره در بسیارى از مسائل با معتزله، شیعه و سایر مذاهب اسلامى اختلاف دارند. ابتدا فهرست وار عقاید اشاعره را مورد بحث و بررسى قرار مى دهیم. ۱ـ بکارگیرى عقل در فهم اصول:اشعرى پس از اعتزال از معتزله کماکان عقل را به عنوان ملاک و معیارى جهت سنجش، مخصوصاً در مسائلى که شرع نسبت به…
جریان شناسی معتزله
مرداد 24, 1396 718
آنچه در این مقاله در اختیار دوستان قرار می گیرد، خلاصه ای است از مهمترین أصول عقایدی معتزله که از بخش معتزله کتاب تاریخ اندیشه های کلامی در اسلام نوشته عبدالرحمن بدوی، انتخاب گردیده است که با کتاب فرق و مذاهب کلامی استاد ربانی نیز تطبیق داده شده است. با توجه به اختلاف آراء بسیار…
ابن قیم جوزیه و مساله حسن و قبح اعمال و…
مرداد 24, 1396 639
یکی از جدال های دامنه دار و تاریخی در حوزه فرهنگ اسلامی، جدال بر سر موضوع حسن و قبح افعال و منبع تشخیص آن هاست. رویش این بحث در بوستان فرهنگ اسلامی نیز همچون مابقی مسائل کلامی، متأخر از عصر نبوت و محصول گسترش جغرافیایی قلمرو حکومت اسلامی ودر نتیجه،آشنایی مسلمانان بادیگر فرهنگ…
تاریخ وعقاید مذهب کلامی ماتریدیه
مرداد 24, 1396 746
فرقهٔ کلامی است که به ابو منصور ماتریدی نسبت داده می‌شود، این فرقه برای اثبات حقایق دینی و عقیدهٔ اسلامی در برابر رقیبان خود مانند معتزله و جهمیه و سایر فرقه‌های دیگر جهت استدلال و مباحثه از براهین و دلایل عقلی و کلامی کمک می‌گیرد.بنیانگذارمذهب ماتریدی و برجسته‌ترین شخصیت‌های…
سیماى اخلاقى پیامبر اکرم(ص) و مسئله عصمت
شهریور 14, 1398 23
اشاره: از نظر مسلمانان، پیامبر اکرم(ص) معصوم و نیز اسوه اخلاقىِ هر مسلمانى است. این دو عقیده برآمده از تعلیمات قرآن کریم است. پیامبر در ابلاغ پیام الهى امانتدار است؛ اما افزون بر آن، خود تجسم و تبلور انسانى است که خداوند خواستارش است. با این همه، در قرآن کریم آیاتى به چشم مى…
رفتار پیامبر(ص) با پیروان دیگر ادیان
شهریور 12, 1398 24
اشاره هنگام ظهور اسلام، در کنار گروه غالب در شبه جزیره عربستان یعنى مشرکان، عده اى نیز بر ادیان پیشین باقى بودند. این که پیامبر اسلام با آن گروه ها چه رفتارى داشت، پیوسته از مباحث مورد توجه نویسندگان و محققان بوده است. مقاله حاضر در صدد است تا با رویکردى تاریخى این تعامل را…
فروپاشی دولت ساسانی و گروش ایرانیان به…
شهریور 06, 1398 28
اشارهمعمول بوده که مسلمان شدنِ ایرانیان را معلولِ فروپاشى دولت ساسانى و استیلاى سیاسى و نظامى تازیان بر ایران زمین بشمارند; و چنان وانمایند که اگر سپاه ایرانیان در «قادسیّه» شکسته نمى شد، شاهنشاهىِ دیرینه ساسانى همچنان بر مدار کهنِ خویش مى گردید و «ایرانى» کماکان زرتشتى باقى…
واکاوی جایگاه رسول خدا (ص) در دانش…
شهریور 05, 1398 28
چکیدهصفت علم و آگاهی در کنار عصمت دو مؤلفه اصلی شکل‌دهنده ویژگی‌های شخصیتی جانشین پیامبر از نگاه شیعه است. مکتب امامیه امام را علاوه بر عهده‌داربودن مرجعیت دینی و علمی دارای حق انحصاری الاهی در این حوزه می‌داند. این نگاه با توجه به جایگاه امامت در منظومه باورهای شیعه استحکام…
فلسفه دین ویتگنشتاین
مرداد 30, 1398 32
اصل مقالهبهترین معرّف مکتبِ ویتگنشتاین[1]، خود ویتگنشتاین است. در کتابنامه این مقاله، فهرست کتب و مقالات فیلسوفانى را آورده ام که در ارائه، دفاع، یا نقد آراى ویتگنشتاین در فلسفه دین کوشیده اند; لکن، در این مقاله تنها به بررسى آثار خود ویتگنشتاین خواهم پرداخت. نخستین پژوهش فلسفى…
شیوه مدیریت حضرت علی علیه السلام در…
مرداد 28, 1398 34
چکیده مهمترین دغدغۀ امامان شیعه (ع) در طول تاریخ دین اسلام، حفظ این دین بوده است. آنها در این زمینه از هیچ کوششی فروگذار نکردند. از جمله حضرت علی (ع) که تمام تلاش خود را برای حفظ اسلام به کار بست و در این راه، حتی از حق مسلم حکومت خویش گذشت؛ تا آنجا که حتی پس از رحلت پیامبر…
بررسی موقوفات زنان شیعی شهرستان بیجار…
مرداد 26, 1398 38
چکیده مسأله وقف، یکی از عرصههای تاریخ کردستان است که نقش زنان شیعی در آن بسیار پررنگ بوده و کم‌تر به آن توجه شده است. در این خصوص، جایگاه تاریخی زنان واقف بیجار از دوره صفویه به بعد، بالاتر از دیگر مناطق استان یادشده است. این مقاله، ضمن بررسی این موضوع، به چگونگی رقبات وقفی و…
بررسی مستند پیشینه تشیع در استان فارس…
مرداد 24, 1398 38
چکیده تأثیر مذهب تشیع بر تمامی نواحی شیعهنشین و به‌ویژه ایران، نه‌تنها خود را از طریق جریانهای مذهبی، سیاسی و اجتماعی نشان داده، بلکه تأثیری شگرف بر هنر و میراث فرهنگی این مناطق نیز گذاشته است. نمونه این تأثیر را در آثار متعدد معماری، گچ‌بری، کاشی‌کاری و به طور کلی آثار تاریخی…
پیامدهای اقتصادی جنگ‌های دوران خلافت…
مرداد 23, 1398 43
چکیده جنگ‌های سه‌گانه‌ای که امام علی در دوره حاکمیت کوتاه‌مدت خود بدان گرفتار شد، پس از بحران رده، عمده‌ترین آشوب‌های داخلی جامعه اسلامی به شمار می‌رفت که تبعات سنگینی را بر نظام علوی تحمیل کرد. بررسی این جنگ‌ها، از آن حیث که به مثابه عمده‌ترین عامل در ناامنی اقتصادی این دوره…
مدرسه مستنصریه و گسترش تشیع امامیه در…
مرداد 23, 1398 42
چکیده نیمه اول قرن هفتم هجری، عصری تعیینکننده در تکامل مکتب تشیع، محسوب می‌گردد. در این محدوده زمانی، تشیع امامیه، تحت تأثیر عوامل گوناگون، به یک جریان قدرتمند اجتماعی ـ فرهنگی در بغداد تبدیل گشت. در میان عوامل متعددی که در زمینه‌سازی برای رشد تشیع مؤثر بودند، یکی نیز وجود و…
تأثیر مهاجرت اشعریان بر تحولات اجتماعی…
مرداد 23, 1398 37
چکیده مقاله حاضر، به بررسی علل مهاجرت اشعریان به قم و تأثیر آنها بر تحولات اجتماعی این منطقه می‌پردازد. شناخت ماهیت پدیده مهاجرت در شرایط تاریخی آن و در نظر گرفتن عوامل متناسب برای تبیین چرایی آن، نیازمند تحقیق تاریخی گسترده‌ای است که البته مستلزم ایضاح مقولات و مفاهیم اجتماعی…
مناسبات سیاسی حکومت بنی‌عقیل شیعی با…
مرداد 23, 1398 35
چکیده قبیله بنی‌عقیل، در دوران ضعف و انحطاط حمدانیان، موفق گردیدند حکومت خود را با غلبه بر شهرهای موصل و نصیبین و با پرداخت خراج و اظهار تابعیت نسبت به امرای بویهی بنیان گذارند. با توجه به این که حکومت بنی‌عقیل در منطقه‌ای سوق‌الجیشی و راهبردی مستقر بود، حکومت آنان برای…
خاستگاه‌شناسی متمهدیان در ادعای مهدویت…
شهریور 04, 1398 32
چکیده ظهور و بروز طیف‌های گسترده و متنوع با اندیشه‌های متقابل در حوزه مدعیان مهدویت، آموزه مهدویت و مهدی‌باوری را، که عامل انسجام‌بخش ملل و فرق اسلامی و حتی سایر ادیان الاهی انگاشته می‌شد، به صورت نوعی مسئله و آسیب دینی و مذهبی در آورده است؛ چه اینکه فقدان مفهوم‌شناسی دقیق…
باورداشت مهدویت در خطبه غدیر
خرداد 29, 1398 98
باورداشت مهدویت در خطبه غدیر امین خوشرفتار درآمددرباره امام زمان (عجل الله تعالی فرجه) روایاتی از پیامبر بزرگوار اسلام وائمه اطهار (علیه السلام) وارد شده که اهمیت وضرورت بحث مهدویت را - از همان سال های نخستین ظهور اسلام - می رساند. یکی از اخبار مهمی که از جانب نبی مکرم اسلام…
سیر تطور مفهوم «مهدویت» در سروده‌ها و…
خرداد 20, 1398 101
موضوع دینی و تاریخی «مهدویت» از موضوعات ارزشمندی است که از سده‌های آغازین ادبیات فارسی دری تا به امروز به طور گسترده و البته با نگاه‌های مختلف و متفاوت مذهبی، تاریخی و فرهنگی در ادبیات فارسی منعکس شده است. این مقاله سیر این موضوع را در ادب فارسی دوره‌های گوناگون و از دید شاعران…
طول عمر امام زمان علیه السلام
خرداد 19, 1398 110
طول عمر امام زمان علیه السلام زینب موسوی چکیده: مسئله طول عمر امام زمان علیه السلام از مسائلی است که از دیرباز مورد نزاع میان برخی از متفکران اهل سنت و علمای شیعه بوده است. نتایج به دست آمده در این تحقیق عبارتند از: 1. بنابر آیات نورانی قرآن کریم، برخورداری از عمری طولانی امری…
خاستگاه باور به مهدویت
اسفند 28, 1397 167
منشأ و خاستگاه انتظار ظهور «نجات دهنده بزرگ» را می توان در گزینه های زیر تحلیل و تبیین کرد: یک. ندای فطرت و طبیعت ذات بشرچشمداشت آمدن یک مصلح آسمانی و امید به آینده ای روشن و استقرار صلح و عدل، امری فطری و طبیعی است که با ذات و وجود آدمی سروکار داشته و با آفرینش هرانسانی همراه…
مراد از یاتی بکتاب جدید ... در مورد…
اسفند 28, 1397 168
اینکه در روایت است که امام زمان عج کتاب جدید می آورد چیست؟ آیا کتابی غیر از قرآن است؟برای پاسخ به این پرسش لازم است که ابتدا اصل و ترجمه روایت را بیاوریم روایت از امام باقر ع است که در منابع متعددی ذکر شده است و ما آن را از کتاب الغیبه نعمانی نقل می کنیم : عَنِ الْبَزَنْطِی عَنْ…
بررسی کارکردهای نشانه های ظهور
ارديبهشت 19, 1396 690
در میان مجموعه روایات مهدوی، روایات نشانه‌های ظهور از پرتعدادترین روایات به شمار می‌روند. صدور این حجم وسیع از روایات، منشأ طرح این پرسش می‌شود که پیشوایان معصوم از طرح بحث نشانه‌های ظهور چه اهدافی داشته‌اند؟ در پاسخ به این پرسش می‌توان از دشواری‌های عصر غیبت که طبیعتاً از نظر…
اسرار غیبت امام زمان علیه السلام
فروردين 30, 1396 719
پیشینه چرایی غیبت به قبل از تولد حضرت حجت باز می‌گردد؛ زمانی که فلسفه غیبت در میان مردم مطرح و پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله و ائمه معصومین علیهم السلام در مقام پاسخگویی به آن برآمده اند.هزاران سرّ نهان در نظام دین و برنامههای مترقی آن وجود دارد که درک هر یک، دلی دریا و…
حضرت امام مهدی علیه السلام
فروردين 30, 1396 582
دوازدهمین حجت خدا حضرت صاحب الامر،امام زمان عجل اللّه تعالی فرجه الشریف است که در قرآن کریم با عنوان بقیّة اللّه در مورد روز ولادت آن حضرت در منابع تاریخ اختلاف چندانی به چشم نمیخورد؛زیرا از نظر اکثریت قریب به اتفاق مورخین و اشخاص صاحب نظر، روز پانزده شعبان به عنوان روز تولد…
جریان‌شناسی جنبش‌های مهدوی
دی 27, 1395 655
از جریانهای مطرح در جهان اسلام، جنبش‌های مهدوی یا متمهدیان است. جهان اسلام در طول تاریخ اسلام آزمایشگاه مهدویت بوده، امواجی از ادعاها در باب مهدویت را به خود دیده است. جنبش‌های مهدوی با توجه به موقعیت مذهبی، سیاسی و اجتماعی، از مبانی نظری متفاوتی در باب مهدویت (نظیر فرزند…
مسأله رجعت در حكومت جهاني مهدوي
مهر 26, 1392 1752
اعتقاد به رجعت يکي از عقايد مسلم و ترديد ناپذير شيعه است، که همزمان با ظهور مهدي آل محمد (عج) برخي از امامان معصوم (عليهم السلام) همانند امير مؤمنان (عليه السلام) و امام حسين (عليه السلام) و برخي از مؤمنان حقيقي و پيروان اهل بيت به اذن پروردگار زنده خواهند شد و بار ديگر به دنيا…
بررسی اومانیسم و اندیشه مهدویت
تیر 15, 1392 1355
بررسی اومانیسم و اندیشه مهدویتبراساس آموزه‌های وحیانی اسلام و دیگر ادیان، افقی روشن پیش روی عالمیان وجود دارد که تمامی دغدغه‌های بشر در آن پایان می‌پذیرد. عصر ظهور، سرآغاز حیات راستین انسان‌هاست که در آن همه آرمان‌های بشری از جمله عدالت، امنیت، رفاه و عزت برای همگان محقق…
الرسالة الزاجرة؛ ردیه‌ای بر غلو در زیدیه
شهریور 12, 1398 23
اشاره: غلو و ادعاهاى نامتناسب با تعالیم دینى در مورد رهبران دینى، پدیده اى است که در بسیارى از ادیان و مذاهب وجود داشته و دارد. شیعیان «زیدیه» نیز در طول تاریخ در موارد بسیارى، در مورد امامان خود در وادى غلو لغزیده اند. یکى از نمودهاى غلو زیدیان، ادعاى نامیرایى و مهدویت در مورد…
مهدویت و فرقه حسینیّه زیدیه
شهریور 11, 1398 25
اشاره: در تاریخ شیعیان زیدى به بحث هایى جدى در مورد مهدى موعود و ظهور مدعیان مهدویت برمى خوریم. یکى از مهم ترین این موارد، ادعاى مهدویت در خصوص یکى از امامان زیدیه یمن در آغاز قرن پنجم هجرى قمرى است. اگر چه پیش از این نیز در میان زیدیه مدعیان مهدویت ظهور کرده بودند، چنین ادعایى…
تأثیرپذیرى تصوف از اسماعیلیه
شهریور 10, 1398 33
اشاره: عموم محققان معاصر معتقدند که تصوف متأثر از تعالیم اسماعیلیه بوده و در مباحث خداى ناشناختنى (غیب الغیوب)، قطب و مراد، ولایت و انسان کامل و گرایش هاى گنوسى از آنان بهره برده است. برخى محققان ابن عربى را در تمایلات نوفیثاغورسى، مسئله وحدت وجود، مسئله قطب و اوتاد متأثر از…
آشنایى با زیدیه
شهریور 06, 1398 33
چکیده اندیشه ها و تاریخ زیدیه را چون سایر فرق و مذاهب مى توان از دریچه هاى مختلف مطالعه کرد. اگر به زیدیه به عنوان قدرتى سیاسى بنگریم، باید به تاریخ دولت هاى زیدى مذهبِ ادریسیان مغرب و داعیان و امامان دیلم و طبرستان و سلسله امامان زیدى در یمن بپردازیم. اگر با نگاهى کلامى و…
عبدالله بن میمون و اسماعیلیان
مرداد 30, 1398 39
در کتابهاى شیعه بر پایه مندرجات کتابهاى معتبر شیعه، عبداللّه بن میمون یکى از یاران و راویان امام صادق(ع) ـ و نیز احتمالا امام باقر(ع) ـ و مؤلف چند کتاب و از موالى بنى مخزوم و اهل مکّه بوده[1] و هیچ رابطه اى با اهواز و تشکیلات اسماعیلیان نداشته است. اعتماد ما به صحّتِ اظهاراتِ…
مقایسه نقش موعودباوری در پیدایش دو فرقه…
مرداد 26, 1398 44
چکیده برداشت نادرست از آموزه ظهور یا بازگشت منجی موعود، نظر به جایگاه و اهمیت این آموزه در ادیان ابراهیمی، از جنبه‌های مختلف در طول تاریخ، نقش مهمی در پیدایش فرقه‌های متعددی در این ادیان داشته است. در اسلام، فرقه شیخیه و در مسیحیت فرقه مورمون‌ها از این دسته‌اند. در اسلام،…
واکاوی جریان غلو و جعل حدیث در فرقۀ…
تیر 31, 1398 54
چکیدهبازشناسی اندیشه‌ها و رفتارهای فرق و مذاهب اسلامی یکی از نیازهای علمی جامعه به شمار می‌آید. زیرا می‌تواند به شناخت دیدگاه‌های مختلف اعتقادی و مذهبی که در ادوار مختلف تاریخ اسلامی وجود داشته و آثاری که از خود بر جای گذاشته کمک کند. از جمله این فرق که تأثیرات درخور توجهی…
پیدایش فرقه مُطَرّفیه و ماهیت آن
تیر 18, 1398 66
چکیدهفرقه مطرفیه از انشعابات مهم زیدیه یمن است که در قرن پنجم ظهور کرد. این فرقه با مطرح‌کردن برخی باورهای چالش‌برانگیز و متفاوت با سنت کلامی زیدیه زمینه مناقشات و مجادلات کلامی میان خود و سایر زیدیان را فراهم کرد. مطرفیه با ایجاد اماکن متعددی به نام «هِجره» که مراکزی امن برای…
سنخ‌شناسی مواجهه امام رضا (علیه‌السلام)…
تیر 18, 1398 68
چکیدهجامعه شیعیان، در جریان انتشار خبر شهادت امام موسی کاظم(ع) با چهار واکنش متفاوت مواجه شد: گروه نخست بر این خبر صحه گذاشت و قائل به امامت حضرت علی‌بن‌موسی‌الرضا(ع) شدند. در مقابل، برخی شهادت حضرت را انکار کردند و دسته‌ای دیگر علی‌رغم پذیرش این خبر، قائل به رَجعت ایشان شده،…
دیدگاه ائمه(ع) درباره شخصیت و قیام زید…
تیر 04, 1398 38
چکیدهقیام زید بن‌علی (م121ق) از جهت زمینه‌ها، عوامل، ابعاد، نتیجه و پیامدهایش از موضوعات تاریخی پر ابهام است. یکی از ابعاد این موضوع، که همچنان مورد بحث محققان است، چگونگی مناسبات زید بن‌علی با پیشوایان امامیه و ماهیت عقیده و عمل وی در این روابط است. نگارنده معتقد است آنچه موجب…
فرقه های درون شیعی دوران امامت امام رضا…
خرداد 13, 1398 99
فرقه های درون شیعی دوران امامت امام رضا علیه السلام (با تکیه بر فطحیه و واقفیه) صفری فروشانی، نعمت الله مقدمه شاید بـتوان دوران امامت امام رضا (ع) (183 ـ203ق) را یکی از پر جنب و جوش ترین دورانهای فعالیت فرقه های مختلف شیعی دانست. آنـچه به ویژگی این دوره مـی افزاید آن اسـت که…
بررسی مفهوم امامت از دیدگاه دو فرقه…
خرداد 07, 1398 155
بررسی مفهوم امامت از دیدگاه دو فرقه زیدیه و امامیه 1 سید احسان صادقیانچکیدهامامت نخستین مسئله بحث برانگیز و اختلاف آفرین در تاریخ اسلام بود که پس از رحلت پیامبر اکرم (ص) اولیندسته بندي ها و انشعابات را در میان مسلمانان به وجود آورد. اگرچه مسلمانان پیرو نظریه امامت خود بعدها به…