آخرین مطالب
بررسی محتوایی احادیث حضور اهل‌بیت…
تیر 18, 1399 2
چکیده احادیث حضور اهل‌بیت علیهم‌السلام در هنگامۀ احتضار، در حجم گسترده‌ای از میراث مکتوب امامیّه انعکاس یافته و سند آنها در نگاه بسیاری از دانشمندان امامیّه معتبر است و در گونه شناسی احادیث، در دستۀ «متواتر معنوی» طبقه‌بندی می‌شوند؛ امّا از دیرباز دربارۀ محتوای این احادیث،…
علل اختلاف شیعیان عصر حضور در تشخیص…
تیر 18, 1399 2
چکیده مطالعۀ تاریخ شیعه در عصر حضور اهل‌بیت علیهم‌السلام نشان می‌دهد در زمان شهادت هر یک از ائمه علیهم‌السلام برخی از افراد جامعۀ شیعی در تشخیص مصداق امام دچار سرگردانی شده و این سرگردانی بستری برای بروز گرایش‌های مختلف در این خصوص می‌گردیده است. برخی گفته‌اند این سرگردانی و…
بررسی تعریف امامت در مدرسۀ بغداد
تیر 17, 1399 3
چکیده تعریف امامت، اساس و پایۀ بحث‌های امامت پژوهی است. در تفکّر شیعه، تعریف سامانمند و منطقی از امامت برای اولین بار از سوی متکلّمان مدرسۀ بغداد مطرح شده است. نویسنده در این نوشتار، تعریف امامت را از دیدگاه مهمترین شخصیت‌های مدرسۀ بغداد موردبررسی قرار داده و ویژگی‌های این…
القَطرَة من بحار مناقب النبی و العِترَة
تیر 17, 1399 4
چکیده القطرة من بحار مناقب النبیّ و العترة اثری حدیثی _ کلامی است که در راستایِ بازخوانیِ فضائل اهل‌بیت علیهم السلام تألیف یافته است. ساختارِ سنتی، سازوارۀ نه‌چندان نظام‌مند، و اندک بودنِ دستاوردهایِ نوینِ علمیِ این کتاب، اگرچه معضل فرو غلتیدن در دورۀ تکرار را به همراه داشته،…
واکاوی مهم ترین معیار داوری رجالی در…
تیر 17, 1399 4
چکیده بررسی چیستی معیار ارباب رجال در داوری‌های رجالی و به گونۀ ویژه، تحلیل میزان اثرپذیری داده‌های رجالی از باورهای کلامی، امری مغفول و نیازمند کاوش و نگاهی کلان در این حوزه است. بایستگی این پژوهش به نگاه و استنباطی آزاد از وراء داوری‌های صورت گرفته با تحلیل چرایی تعیّن یافتن…
حکمت هنر شیعی در مقولات امامتی پویایی…
تیر 17, 1399 4
چکیده هنر آیینی دریچه‌ای متفاوت برای مطالعۀ یک آیین می‌تواند باشد. امامیه یا تشیع می‌تواند از منظر توانمندی و دارایی‌های هنری و فرهنگی خود موردمطالعه قرار گیرد. فرهنگ شیعه به نمادها و نشانه‌های متعدد خود در زمینه‌های مختلف فرهنگی گره خورده است. زیارتگاه‌ها و نیز حسینیه‌ها و…
عوامل و زمینه های عدم پذیرش ولایت…
تیر 16, 1399 5
چکیده در هر گرایش یا عدم گرایش به جریانی فکری یا فرهنگی، دلایل و زمینه‌هایی وجود دارد _ اعم از روانی، اجتماعی، فکری و عملی _ که جهت‌گیری انسان را به‌سویی رقم می‌زند. پس از کودتای سقیفه و مشخص شدن موضع هر گروه از مخالفان رهبری مولای متقیان علیه السلام ، حضرت صدیقۀ طاهره علیها…
نقش احادیث مشهور در شکل گیری باور شیعه…
تیر 16, 1399 7
چکیده برخی روایات مشهور اسلامی در میراث حدیثی مسلمانان حاکی از آن است که در هر دوره‌ای بی‌شک کسی در میان امت وجود دارد که حامل عادل علم دین و حافظ آن است؛ از اهل‌بیت و عترت پیامبر است و مایۀ هدایت امت ایشان است؛ امام حیّ زمان است و مردم موظف به شناسایی و بیعت با او هستند؛…
دیدگاه عالمان امامی پیرامون روایات…
تیر 16, 1399 4
چکیده شناخت نقطۀ شروع خلقت و اولین موجودی که خداوند متعال آن را پدید آورد، از مسائل مهمّی است که در معارف الهی موجود در میراث علمی ائمۀ اطهار علیهم السلام بدان پرداخته شده است. در گزارش‌هایی که در متون روایی امامیّه آمده، موجودات مختلفی به‌عنوان اولین مخلوق معرفی‌شده‌اند. در این…
اثبات صحت «حدیث سفینه» با تعدد سند از…
تیر 16, 1399 4
چکیده یکی از احادیث منقول از رسول اکرم صلی الله علیه وآله که دلالت روشنی بر امامت اهل‌البیت علیهم السلام دارد، حدیث سفینۀ نوح است که به اسانید مختلف در کتب اهل سنت و شیعه روایت شده است. هدف مقالۀ حاضر، بررسی سندی_ رجالی روایات پنج تن از صحابه: عبدالله بن زبیر، ابن عباس، علی بن…
نقد ادّعای وام‌گیری باور رجعت در میان…
تیر 12, 1399
چکیده یکی از باورهای مشترک میان شیعۀ امامیه و ایرانیان زرتشتی، آموزۀ رجعت و حیات دوبارۀ برخی از انسان‌ها قبل از رستاخیز عام است. این امر سبب شده برخی از مستشرقین که در 150 سال اخیر به دنبال تبارشناسی ادیان شرق بوده‌اند، ادعای تأثیرپذیری باور رجعت در میان شیعیان را از آموزه‌های…
پژوهشی در روایات تشبیه امام به صاحب…
تیر 11, 1399 12
چکیده در روایات اهل بیت، امامان علیهم السلام به صاحب موسی، صاحب سلیمان و ذوالقرنین تشبیه شدهاند. در این روایات به وجوهی از مشابهت میان امامان و افراد نامبرده، اشاره شده است. این نوشتار پیرامون روایات یادشده به دو مطلب پرداخته است: یکم اینکه، اینان چه کسانی هستند و دوم…
مواجهه امام هادی (ع) با معتزله در مسائل…
دی 02, 1398 263
چکیدهمعتزله یکی از جریان‌های فکری- دینی است که زمینه‌ساز پدید آمدن تحول بزرگ فکری، در میان مسلمانان شد. ورود اندیشه‌های کلامی آنان در تغییر ماهیت برخی از اندیشه‌های جامعه اسلامی تأثیرگذار بوده و موضع‌گیری‌های مختلفی را به دنبال داشته است. از جمله مسائل بسیار مهم کلامی این فرقه…
افول اندیشه اعتزال؛ میراث تقابل اصحاب…
مهر 08, 1398 354
چکیده رویارویی عقل‌گرایان و نص‌گرایان در سده‌های نخستین اندیشه اسلامی، باعث شکل‌گیری مخالفت‌ها، تکفیرها و زد و خوردهایی از سوی هر دو طرف شد. اصحاب حدیث از معتزله با عناوینی همچون مرتد، زندیق، ملعون، عدوالله، گمراه و دروغ‌گو یاد می‌کردند و معتزله از اصحاب حدیث با عناوینی همچون…
دربارة زرتشتیان و معتزله
مهر 03, 1398 1063
چکیده این مقاله به بررسی رابطة فکری بین زرتشتیان و مسلمانان در اوایل دورة اسلامی می‌پردازد. هدف این مقاله بررسی نمونه‌ای از وام‌گیری گروهی از پیروان دین جدید (اسلام) از دین قدیمی‌تر (زرتشتی) است. فرضیه‌ای که در اینجا مطرح است این است که واصل بن‌عطا، بنیان‌گذار فرقة معتزله، مفهوم…
عثمانیه و اصحاب حدیث قرون نخستین تا…
مهر 02, 1398 300
چکیده یکى از فرقه‌هاى به وجود آمده در نیمة نخست قرن اول هجرى عثمانیه بود. عثمانى‌مذهبان معتقد بودند خلیفة سوم مظلوم کشته شده و امام على(ع) در قتل او شریک است. امویان عثمانی‌مذهب دوران خلافت حضرت امیر(ع) را دوران فتنه معرفى کرده و این چنین تأثیر سنن علوى در میان اهل‌سنت کم‌رنگ…
اسماء الاهى از منظر امامیان و ماتریدیان
شهریور 11, 1398 363
اشاره ابومنصور محمّد بن محمّد ماتریدى در اوائل قرن چهارم هجرى در شرق جهان اسلام ظهور نمود و به اتخاذ طریق میانه در میان افراط و تفریطى که از سوى معتزله از یک سو و اهل حدیث و حنابله از سوى دیگر اعمال مى شد، همت گماشت. آراء و افکار ابومنصور، به نام خودش، یعنى «مکتب ماتریدى» مشهور…
باورهاى کلامى ماتریدیان
شهریور 10, 1398 351
درآمد ماتریدیه، فرقه کلامى نسبتاً بزرگى از اهل سنت و جماعت است که پایه گذار آن، ابومنصور محمد بن محمد بن محمود ماتریدى سمرقندى[1] (متوفاى 333ق) است. اهل سنت و جماعت از دیرزمان به دو فرقه اشاعره و ماتریدیه[2] تقسیم مى شوند که آغاز تأسیس هر دو فرقه به قرن چهارم هجرى بازمى گردد.…
تاریخ و عقاید معتزله
شهریور 06, 1398 376
اصل مقالهمعتزله عنوان جنبشى مذهبى است که واصل بن عطا (متوفاى 131هـ/748م) در نیمه اول قرن دوم هجرى / هشتم میلادى در بصره آن را بنیان گذاشت و بعداً یکى از مهم ترین مکاتب کلامى اسلام شد. منشأ این اصطلاح ـ که به معناى کسانى است که عزلت اختیار مى کنند و در کنارى مى ایستند ـ هنوز در…
تصوف سلفی: پروژه ناهمگون و ناتمام سعید…
تیر 12, 1398 453
سعید حوی از سلفیان سوری است که گرایش‌های صوفیانه دارد. او عضو اخوان‌المسلمین و یکی از رهبران آن در سطح ملی و بین‌المللی است. حوی در مدرسه‌ای سلفی آموزش دید؛ اما معلم او مرشدی از صوفیان بود. محیط آشوب‌ناک خاورمیانه، به‌ویژه سوریه، فلسطین و مصر، او را به‌شدت متأثر ساخت. وی برای…
معتزله بصره تفاوت ها وتمایزها
تیر 11, 1398 460
چکیدهجنبش اعتزال یکی از مهمترین جنبش‌های کلامی است که اوایل قرن دوم هجری در بصره شکل گرفت. حمایت خلفای عباسی همچون مأمون، معتصم و واثق از آن موجب رشد سریع این جریان شد، به گونه‌ای که عده زیادی از مردم عراق، از جمله ساکنان بغداد، به این جنبش گرویدند. پس از شکل‌گیری بغداد در 145…
آشنايى با فرق و مذاهب اسلامى ( اشاعره)
تیر 02, 1398 485
چکیده 1. به دنبال روش افراطى معتزله در استفاده از عقل و روش تفريطى اهل حديث در سركوب عقل ، مذهب اشعرى در اوايل سده چهارم هجرى به منظور تعديل اين دو جريان توسط ابوالحسن اشعرى پا به ميدان گذاشت . 2. صفات خبريه صفاتى هستند كه در آيات و اخبار آمده ولى عقل به خودى خود آنها را براى…
معرفی فرقه کلامی اشعریه
مرداد 24, 1396 1131
فرقه‌ای کلامی اسلامی است که به ابوالحسن اشعری نسبت داده میشود. وی علیه معتزله قیام کرد. اشاعره، برهان‌ها و دلایل عقلی و کلامی را به عنوان وسیله‌ای جهت مناظره با رقیبانی چون معتزله و فیلسوفان برای اثبات حقایق دینی و عقیده‌ی اسلامی به شیوه‌ی «ابن‌کلاب» به کار می‌گیرند.تأسیس…
جریان شناسی اشاعره
مرداد 24, 1396 1423
اين نوشتار بخشي از کتاب دو جلدي آشنايي با فرق و مذاهب اسلامي است که با همکاري برخي نويسندگان ديگر و به سفارش انجمن اديان و مذاهب در سال 1386 به نشر رسيده و به عنوان متن درسي در رشته اديان و مذاهب در دانشگاه‌هاي ايران تدريس مي‌شود.1. تاريخ مذهب اشعري1-1. بنيانگذار و تاريخ…
بازخوانی خطبه‌ای در مدح مولای متقیان…
تیر 15, 1399 7
چکیده صنعت نقوط، فنّی بلاغى است که از نخستین سده‌هاى ظهور اسلام وجود داشته است. این صنعت براى نخستین بار در کلام امیرالمؤمنین علىعلیه السلام متجلّى شد؛ ایشان بدون یادداشت و فی‌البداهه، سخنانی بیان فرمودند که در آن فقط از حروف بی‌نقطه بهره بردهاند. این صنعت که از مشکلترین…
ایمان ابوین پیامبر اکرم صلّی الله علیه…
تیر 15, 1399 6
چکیده در این مقاله بعد از ارائۀ پیشینهای از تألیفات فریقین در موضوع ایمان ابوین رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم، نظرات اندیشمندان و مستندات آنان مورد بررسی قرار گرفته و آشکار میشود که دانشمندان امامیه، بر ایمان ابوین پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله و سلّم اتفاق نظر دارند…
فرود ستاره در خانه علی(ع)، میان…
تیر 10, 1399 10
چکیده در شماری از روایت ها گزارش شده است پدیده ای آسمانی، که در این روایت ها با واژگان «کوکب» و «نجم» از آن یاد و به «ستاره» زبانزد شده است، در خانۀ علی(ع) فروافتاده است. در این روایت ها آمده است که پیامبر گرامی اسلام(ص) فرموده اند، هر که این ستاره در خانه اش فروافتد، جانشین…
بررسی تطبیقی میزان ارتباط سورۀ عادیات…
تیر 05, 1399 15
چکیده تفسیر صحیح سوره «عادیات»، یکی از فضائل امیرالمؤمنین(ع) را ثابت میکند. پژوهش حاضر می‌کوشد تا اختلاف‌های تفسیری سورۀ «عادیات» را حل کند. بدین منظور، براساس تفاسیر و سایر منابع فریقین که این واقعه را گزارش کرده‌اند، به مطالعۀ واژه‌ها و رفع تعارض روایات اسباب نزول این سوره…
تبیین مقام اصطفاء حضرت زهرا(ع) با تکیه…
تیر 03, 1399 18
چکیده براساس آیات و روایات اهل‌بیت (ع) و روایات مشترک بین شیعه و اهل سنت، اهل‌بیت پیامبر(ص) از سوی خداوند به مقام «اصطفاء» نائل شده و با این مقام معرفی شدهاند. این معرفی از جانب خدا، گاه در قرآن -مثل آیات «مباهله»، «تطهیر»، «اصطفاء حضرت مریم» و «وراثت کتاب» و سوره‌های «کوثر» و…
بررسی تطبیقی دلایل صلح امام حسن(ع) در…
خرداد 29, 1399 32
چکیده صلح امام حسن(ع) با معاویه در سال چهلم هجری، یکی از مهمترین وقایع صدر اسلام است که باعث تغییر مدلِ حکومت اسلامی، از خلافت به سلطنت شد. به همین جهت، مورخان و محدثان، این واقعه را مورد توجه خویش قرار داده‌اند و هرکدام، با توجه به رویکردِ مذهبی و سیاسی خود، به نقل و تحلیلِ…
وضعیت سیاسی و فرهنگی شیعیان در دورة…
خرداد 12, 1399 62
چکیده دوران امامت امام رضا (ع) (183-203 ه.ق.) هم‌زمان با دوران حکومت سه خلیفة عباسی به نامهای هارون، امین و مأمون بود که با توجه به شرایط و خصوصیاتی که در دوران حکومت هر کدام از این خلفا وجود داشت، فرصت مناسبی در اختیار جامعة شیعی برای ترقی و تکامل و استفاده از حضور معصوم قرار…
کاوشي پيرامون فرزندان امام حسن عسکري ع…
فروردين 19, 1399 96
چکيده در ايران اسلامي، امامزادگان بسياري مدفون هستند و از جمله مباحث مطرح در اين زمينه، صحت انتساب آنان به امامان: مي‌باشد. در اين مورد، كاوش‌هايي نيز صورت گرفته است. اين نوشتار با روش توصيفي ـ تحليلي، درصدد راستي‌‌آزمايي يک امامزاده منسوب به امام حسن عسکري7 در ايران است. اين…
صمدیت حق تعالی از بُعد توحیدشناختی در…
اسفند 22, 1398 121
چکیده در برخی از بیانات امیرمؤمنان حضرت علی (ع) به چگونگی وجودی خداوند، که در عرفان اسلامی از او با عنوان «حقیقت مطلق وجود» و «حق مطلق» یاد میشود و از هر گونه تقید و محدودیتی منزه است، اشاره شده است. از آنجا که کتب عرفانی از بحث جامع نقلی ـ استدلالی برآمده از نطاق و فحوای…
بررسی تأکیدات نهج‌البلاغه درباره حقوق…
اسفند 21, 1398 118
چکیده در حکومت پیامبر اکرم (ص) اقلیت‌های دینی، شامل مسیحیان، یهودیان و مجوسیان، جزئی از جامعه اسلامی محسوب شدند و این تلفیق برگرفته از دستور خداوند در قرآن، همچون آیات 8 و 9 سوره مبارکه ممتحنه، انجام گرفت همان¬گونه که در سیره و احادیث امامان معصوم (ع) نیز قابل مشاهده است؛ از…
تحلیل منطقی استدلال‌های خداشناسی حضرت…
اسفند 19, 1398 125
چکیده شناخت خداوند و چگونگی حصول آن از اموری است که درنهج‌البلاغه به شکل ویژه مورد عنایت حضرت علی (ع) قرار گرفته است. از نظر ایشان دسترسی به کنه ذات و صفات حق تعالی غیر ممکن است، اما از طریق علم حضوری و نیز علم حصولی به صفات او، می‌توان به شناخت خداوند نایل شد؛ هرچند این شناخت…
تحلیل گفتمان انتقادی در نهج‌البلاغه بر…
اسفند 18, 1398 119
چکیده نظریه تحلیل گفتمان انتقادی از روش‌های نو و کیفی در بررسی متون است و به جای چیستی توصیف گفتمان، از چگونگی و چرایی تولید آن سخن می‌گوید. بر پایه¬ این نظریه، میان متن و زمینه¬ متن رابطه¬ تعاملی وجود دارد. این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی و بر پایه¬ تئوری فرکلاف، سعی دارد چگونگی…
کارکردهای اجتماعی اندیشه مهدویت در حوزه…
ارديبهشت 31, 1399 64
چکيده تقویت دو حوزه «دفاعی» و «امنيتی» از عناصر مهم برای توانمندی کشورها محسوب می‌شوند. عوامل گوناگونی در تداوم و پایداری امنیت و تقویت روحیه دفاعی در مردم نقش دارند. تثبیت باورها و آموزه‌های دین، از عناصر مهم استحکام روحیه دفاعی در مردم و به تبع آن، در تثبیت امنیت نقش مهمی…
تحلیل روش شناسی عقلی مهدویت پژوهی
ارديبهشت 30, 1399 66
چکيده حوزه «مهدویت پژوهی» به عنوان حوزه‌ای مطالعاتی به منظور استاندارد سازی معرفتی و ساختارمندی دانشی نیاز به موضوع و موضوع شناسی، غایت و غایت شناسی، مسائل و مسائل شناسی، روش و روش شناسی سامان یافته است. از آن جا که مسائل مهدویت پژوهی از نظر ماهیت شناختی و تبارشناختی دارای…
سیر تحول آرای مستشرقان در مورد مهدویت…
ارديبهشت 29, 1399 69
چکيده مستشرقان و پژوهشگران غربی، بیش از 150 سال است به موضوع مهدویت و جایگاه آن در عقاید اسلامی به طور خاص علاقه‌مند شده و در این زمینه به فعالیت گسترده‌ای پرداخته‌اند. نگاهی به کتاب‌ها و نوشته‌های این خاورشناسان، نشاندهنده نوعی تغییر و تحول در گزارشها و آرای ایشان در گذر زمان…
بررسیِ برداشتهای قرآنی احمد الحسن بصری…
ارديبهشت 28, 1399 69
چکيده جریان «احمد الحسن بصری»، یکی از جریان‌های خطرناک در موضوع مهدویت است. در حالی که استناد به خواب و استخاره، وجه مشترک احمد الحسن با بعضی از مدعیان دیگر است؛ ارائه تحلیل‌های جدید از روایات و مبانی خاص در رویکرد روایی، او را از ديگران متمایز کرده است. در چند سال اخیر،…
تحلیل نقش و شخصیت مسیحا دو فرقه قادیانی…
ارديبهشت 24, 1399 60
چکيده ظهور موعود نجاتبخش، مورد تأکید و تأیید همه مذاهب اسلامی است و روایات فراوانی در کتابهای شیعه و سنی به حوادث آخرالزمان و زمانه ظهور اشاره كرده‌اند. مدعیان دروغین، چه در جامه مهدویت و چه در لباس مجدد زمانه، به «تأویل» مفاهیم آخرالزمانی نصوص دینی رو آوردهاند. با توجه به…
بررسی چالش‌های جهاني پيش‌روي مدیریت…
ارديبهشت 24, 1399 70
چکيده رسالت این پژوهش، پرداختن به مسئله مدیریت مهدوی، تحلیل و بررسی چالش‌های جهانی پیش روی آن و راهكارهاي مقابله با اين چالش‌ها است. این نوشتار به چهار چالش جهانی در اين زمينه مي‌پردازد که با جست‌وجو در احادیث پیامبر و اهل بیت و اوضاع سیاسی و اجتماعی موجود در طول تاریخ یافت…
نیازسنجی مهدویت پژوهی با رویکرد ادبی
ارديبهشت 24, 1399 73
چکيده هدف بنیادین این پژوهه، طرح دغدغههای پژوهشی در «رویکرد ادبی به آموزه مهدیت» است. اما در قدم اول میبایست از میان برداشتهای ناهمگون، راهی به سوی دریافتی روشن از نیازهای پژوهشی در این زمینه جست. نیازسنجی مهدویتپژوهی با رویکرد ادبی، چنین قصد دشواری را به دوش میکشد.…
جایگاه و کارکرد اضطرار به حجت در فرهنگ…
ارديبهشت 22, 1399 84
چکيده «اضطرار به حجت»، يعني احساس نیاز عميق و مستمر به حجت خدا برروی زمین که از باورهای عمیق در حوزه کلام شیعی است؛ امّا «جایگاه» و «کارکرد» آن در فرهنگ انتظار تبیین نشده است. این مقاله با روش تحلیلی– توصیفی به بررسی اين دو مقوله پرداخته است. نصب امام و فرض پیروی محض از…
نیازسنجی پژوهشی در گستره مناسبات «هنر»…
ارديبهشت 22, 1399 71
چکيده جستاری که در پی می‌آید، تلاشی است در ارائه مهمترین مسائل قابل پژوهش در عرصه مناسبات «هنر» و «آموزه مهدویت». در حوزه مهدویتپژوهی با رویکرد هنری، انتخاب نیازهای پژوهشی به‌عنوان مهمترین مرحله پژوهش در این حوزه مطرح است. سوگمندانه تاکنون الگویی فراگیر برای طی مراحل…
جایگاه فطرت، عقل و اراده بشر در تحقق…
ارديبهشت 21, 1399 71
چکيده در پژوهش حاضر، جایگاه فطرت، عقل و اراده بشر در تحقق صلح و عدالت جهانی بر پایه آموزه مهدویت بررسی شده است. تعیین جایگاه این سه عنصر، با نگاه معرفت شناختی و انسان شناختی به صورت مجموعه‌ای به هم پیوسته در این گفتمان، در اندیشه سیاسی اسلام؛ از این منظر اهمیت پیدا میکند که از…
سبک‌شناسی مواجهه ائمه ع با شبهه‌های…
ارديبهشت 20, 1399 79
چکیده پژوهش پیش رو، به «سبک شناسی ائمه در مقابله با شبهه‌های شبهه کنندگان بر مسئله مهدویت» پرداخته و هدف از اجرای آن، ارائه الگویی مناسب از تعامل اهل‌بیت با شبهه‌های وارده بر مهدویت، به منظور رویارویی هوشمندانه با آنها در زمان معاصر است. مفروض این تحقیق آن است که تعامل…
بررسی و نقد تکثر ادیان درعصر ظهور با…
ارديبهشت 20, 1399 79
چکیده مقاله حاضر عهده‌دار بررسی این مسئله است که بودونبود کثرت ادیان در آینده، در تعیین سرنوشت ادیان ونجات پیروان آنها چه نقشی دارد. به علاوه می‌کوشد به بررسی کثرت ادیان و نجات بخشی امام مهدی در آموزه‌های مهدویت بپردازد. این پژوهش، نخست، از منظر عقلی به تحلیل و بررسی کثرت…
اشتراکات و افتراقات خاندان‌های اهل حق
خرداد 08, 1399 61
چکیده اهل حق که «یارسان» نیز نامیده شدهاند جریانی اعتقادی‌مذهبی هستند که در تقسیم‌بندی کلامی ذیل مذهب تشیع به حساب آورده شدهاند. این جریان با تصوف مناسبات گوناگون داشته و آثاری از تفکرات زرتشتی و مزدیسنا در آن به چشم میخورد. زمان پیدایش این جریان را قرن دوم ه.ق. دانسته‌اند،…
دیدگاههای غالیانه شیخیه در خصوص مقامات…
ارديبهشت 28, 1399 467
چکيده با نگاه به آثار شیخیه، خصوصا آثار موسسان اصلی شیخیه (شیخ احمد احسائی و سید کاظم رشتی) رگههایی از غلو، از سوی آنان در اصول پنجگانه دین به چشم میخورد که بستر مساعدی برای دیگر اعتقادات آنان شده است. این فرقه، به عنوان یکی از فرقههای غالی منتسب به امامیه، به تبع رهبران…
مأخذ شناسي و باز شناسي محتواي کتاب…
ارديبهشت 09, 1399 75
چکيده «کتاب الاوصياء» يکي از تأليفات مهم شلمغاني (م 322 ق) است که موضوع اصلي آن، امامت و استمرار سنت وصايت از انبيا تا اوصيا بوده است. عنايت مؤلفان شيعه به اين کتاب در طول تاريخ، در عين انحرافي که بعد از يک دوره خدمات علمي، مؤلف آن بدان دچار گرديد؛ گوياي اهميت اين کتاب است. هر…
امامت از ديدگاه زيديه
فروردين 18, 1399 137
زيديه از جمله فرق اصلى شیعه است كه نظريه امامت، مرز مايز آنها با اماميه است. نظریه امامت این فرقه مبتنی بر قبول نص است. آنها امامت را عالی ترين مرتبه قدرت در دولت اسلامى می‌دانند؛ به تعظيم ذاتى و جايگاه مقدس براى امام قایل نیستند و معتقدند که امام از صفاتی همچون عصمت، علم لدنى…
بازخوانی نقادانه و واکاوی روایات…
فروردين 11, 1399
چکیده مقتل الحسین موجود در کتاب الهدایة الکبری از مقاتل قدیمی شیعی است که در قرن چهارم نوشته شده است. بخشی از احادیث این کتاب، از روایاتی است که دستاویز کتب غالیانه‌ای شد که از قرن دهم به بعد رواج یافت و بر افکار شیعه در سده‌های بعد تأثیر گذاشت. خصیبی پنج روایت مفصل نقل کرده که…
نقدی بر ترجمه بطلة کربلاء بنت الشاطئ
فروردين 03, 1399 121
چکیده ترجمه کانالی برای داد و ستد اندیشه و مهمترین ابزار ارتباطی و پیشرفت بین ملت‌ها بوده که در آن مهارت و درک درست اندیشه‌ها در کنار امانتداری و پایبندی به سبک اهمیت فراوان می‌یابد. برای بررسی میزان موفقیت یک ترجمه، نقد ترجمه مورد توجه قرار می‌گیرد. هدف از نقد و بیان کاستی‌های…
بررسی منزلت انبیا و ائمه (ع) از منظر سه…
اسفند 13, 1398 169
چکیده جایگاه پیامبران و ائمه (ع) یکی از مباحث کلامی است که هر یک از فرق شیعه به آن توجه کرده‌اند. بررسی دیدگاههای مذاهب شیعه نشان از اختلاف نظر چشمگیر میان آنان در این خصوص دارد. هر یک از فرق شیعی امامیه، اسماعیلیه و زیدیه با تکیه بر روش‌ها و ابزارهای معرفت‌شناسی دینی مقبول نزد…
شيخيه بستر پيدايش بابيت و بهائيت
دی 14, 1398 270
شيخيهفرقه شيخيه، براساس تعاليم عالم شيعي، شيخ احمد احسائي، در نيمه اول قرن سيزدهم به وجود آمد. پيروان اين فرقه مجموعاً از مردم بصره، حلّه، كربلا، قطيف، بحرين و بعضي از شهرهاي ايران بودند.(1)اساس اين مذهب، مبتني بر تركيب ((تعبيرات فلسفي قديم)) متأثر از آثار سهروردي با اخبار آل…
دیدگاه ائمه(ع) درباره شخصیت و قیام زید…
آذر 28, 1398 238
قیام زید بن‌علی (م121ق) از جهت زمینه‌ها، عوامل، ابعاد، نتیجه و پیامدهایش از موضوعات تاریخی پر ابهام است. یکی از ابعاد این موضوع، که همچنان مورد بحث محققان است، چگونگی مناسبات زید بن‌علی با پیشوایان امامیه و ماهیت عقیده و عمل وی در این روابط است. نگارنده معتقد است آنچه موجب…
تحلیل و بررسی حدیث «خلفاء امتی اثناعشر»…
آذر 20, 1398 321
یکی از احادیث معروف پیامبر(ص) حدیث «خلفاء أمتی اثناعشر، کلهم من قریش» است که در منابع حدیثی شیعه و سنی آمده است؛ اما در این میان، شیعیان زیدی‌مذهب از آن جهت که این حدیث را مخالف آموزه اصلی خود در باب امامت بنی‌فاطمه دیده‌اند، از نقل آن خودداری کرده و در اندک مواردی هم که این…
سیر تأویل نزد اسماعیلیان
مهر 03, 1398 348
چکیده مقالة حاضر گزارش مختصرى است از سیر تأویل نزد اسماعیلیان از آغاز تا دورة معاصر. نویسنده این سیر را به پنج دوره تقسیم مى‌کند: دورة اولیه که تأویل هنوز به شرح نظام‌مندی دست نیافته است، دورة فاطمیان که ویژگی‌اش حفظ تعادل میان ظاهر و باطن است، دورة الموت که در آن ارزش باطن بالا…
الرسالة الزاجرة؛ ردیه‌ای بر غلو در زیدیه
شهریور 12, 1398 352
اشاره: غلو و ادعاهاى نامتناسب با تعالیم دینى در مورد رهبران دینى، پدیده اى است که در بسیارى از ادیان و مذاهب وجود داشته و دارد. شیعیان «زیدیه» نیز در طول تاریخ در موارد بسیارى، در مورد امامان خود در وادى غلو لغزیده اند. یکى از نمودهاى غلو زیدیان، ادعاى نامیرایى و مهدویت در مورد…
